مرحله داشت در کشاورزی

پس از کاشتن بذر یا نشاء و ….در خاک باید اقداماتی را انجام دهیم تا محصولی باکیفیت داشته باشیم. به این مراحل، مرحله داشت میگ ویند که خود شامل چند مرحله مانند آبیاری، تنک کردن، وجین و سله کشی، خزانه گیری و نشاءکاری، مبارزه با بیماری و آفات و همچنین کنترل علف هرز می باشد که در ادامه برای شما توضیح خواهیم داد.

مرحله داشت در کشاورزی

مرحله داشت در کشاورزی شامل موارد زیر است:

آبیاری

آب مورد نیاز برای آبیاری از منابعی مثل چاه های عمیق و نیمه عمیق، رودخانه و قنات و چشمه تامین می شود. سپس از طریق لوله، تلمبه و کانال به سمت مزرعه هدایت می شود.

زمان آبیاری بستگی به نوع بافت خاک، نوع محصول و شرایط آب و هوایی آن منطقه دارد. میزان آبیاری نیز بستگی به میزان رطوبت مورد نیاز مزرعه خواهد داشت. آبیاری به روش های مختلفی انجام می شود که منظور چگونگی انتقال آب و هدایت آن بر سطح خاک می باشد.

انتخاب روش آبیاری بستگی به نوع بافت خاک، پستی و بلندی زمین، کیفیت و کمیت آب، نوع محصول، شرایط محیطی و میزان سرمایه ای که کشاورز برای این کار کنار گذاشته، دارد.

روش های مختلف در آبیاری

آبیاری میکرو

در این روش آبیاری، آب از قسمت خروجی کوچک با شدت کم بر روی سطح خاک یا نزدیک ریشه و گیاه پخش می شود. این روش به دلیل هزینه بر بودن و مشکلات زیادی در سیستم مدیریتی آن در گیاهان زراعی استفاده نمی شود. آبیاری میکرو بیشتر در گلخانه، باغچه، گیاهان باغی و فضای سبز و چمن کاری و ..استفاده می شود.

آبیاری بارانی

در این روش از آبیاری، آب از طریق آب فشان های مختلف که در روی لوله قرار می دهند در هوا پاشیده می شود و مانند باران روی محصول می ریزد. این روش آبیاری در بسیاری از محصولات مورد استفاده قرار می گیرد. مخصوصا خاک هایی که بافت آن درشت باشد؛ زیرا در این روش با مشکلی مثل پیشروی آب در روی سطح خاک مواجه نمی شوید.

علاوه بر این، این روش برای خاک هایی که دارای بافت ریز هستند نیز مناسب و کاربردی است. زیرا با توجه به پایین بودن ظرفیت آبگیری خاک های نرم مقدار آب مصرفی در هـر دفعه را به راحتی می توان کنترل کرد. بنابراین مشکل تهویه خاک ایجاد نمی شود.

برای انجام این روش به تسطیح کردن کامل زمین برای هدایت آبیاری نیاز نیست. در هر وضعیتی از پستی و بلندی زمین می توانید این روش را به کار ببرید. یکی از مزیت های دیگر این است که میزان آب مصرفی قابل کنترل و اندازه گیری می باشد. آبیاری بارانی به دلیل ویژگی خاصی مثل حفظ تهویه خاک و راندمان بالا سبب می شود که برای خاک های کم عمق نیز مناسب است.

آبیاری سطحی

در این روش از آبیاری آب به صورت مستقیم بر روی سطح زمین جریان و به پـای گـیـاه و اطراف ریشه ها می رود. آبیاری سطحی به سه روش غرقابی نشتی (جوی و پشته ای) و شیاری انجام می شود. روش غرقابی خود به سه روش، سیلابی، نواری و کرتی یا حوضچه ای تقسیم می گردد. روش های آبیاری سطحی برای خاک های با بافت درشت مناسب نیست؛ زیرا آب در سطح این نوع خاک ها پیش روی نمی کند و یا به منطقه پشته نشت نمی کند.

آبیاری غرقابی

در روش آبیاری غرقابی، آب بر روی سطح خاک جاری می شود و تمام سطح زمین را با لایه ای از آب می پوشاند. زمانی که که آب روی سطح زمین جاری شد به راحتی در روی سطح خاک به درون آن نفوذ می کند و خاک را تا عمقی که دلخواه شماست خیس می کند.

در آبیاری غرقابی، آب به ناحیه طوقه گیاه نفوذ می کند. مسئله سله بستن خاک های سنگین و کاهش تهویه خاک (محدودیت تهویه تا حدود ۱ شبانه روز در شرایط کیفی بسیاری از خاک های زراعی ایران پیش می آید. همان گونه که گفتیم آبیاری غرقابی به سه فرم سیلابی، نواری و کرتی انجام می گیرد.

آبیاری سیلابی

در این روش آبیاری، آب را بدون هیچ گونه کنترلی به قطعه ای از زمین اضافه کنند. برای این عمل سطح آب را در جوی های آبیاری بالا می آورند تا آب سرریز شود و روی زمین جریان یابد. راندمان و یکنواختی توزیع آب در این روش آبیاری بسیار پائین است؛ به طوری که غالبا قسمت هایی از زمین آب کافی دریافت نمی کنند و یا برعکس، دچار آب ایستادگی می گردد.

از آبیاری سیلابی هنگامی استفاده می شود که آب فراوان در اختیار باشد و امکان تسطیح زمین یا کنترل حرکت آب در سطح خاک وجود نداشته باشد. این روش آبیاری در مراتع طبیعی یا مصنوعی که از تراکم زیاد و پوشش کافی خاک بهره مند باشند کاربرد دارد. فرسایش خاک هایی که فاقد پوشش گیاهی کافی هستند در روش آبیاری سیلابی بسیار شدید است.

آبیاری نواری

در این روش آبیاری در زمین های مسطح یا تراس بندی شده با شیب ۲ تا ۶ در هزار (عمدتا تابع بافت خاک و حجم آب در دسترس برای آبیاری اجراء می شود. هزینه تسطیح یـا تراس بندی در این روش آبیاری زیاد است. برای انجام این روش آبیاری زمین را توسط مرزهای پشته های کم ارتفاعی به صورت نوارهایی به عرض ۵ تا ۱۵ متر (بسته به شیب عرضی و طولی زمین مقدار آب موجود و بافت خاک و به طول ۶۰ تا ۲۴۰ متر (در مورد خاک های سنگین تا 350 متر)شکل می دهند.

آبیاری کرتی

مقدار ریزش آب را می توان متناسب با سرعت نفوذ آب در خاک تنظیم نمود و در نتیجه مسئله کمبود تهویه خاک به وجود نمی آید. برای انجام آبیاری بارانی بـه تسطیح کامل زمین جهت هدایت آب نیازی نیست؛ زیرا آب روی سطح خاک حرکت نمی کند. به همین دلیل می توان این روش آبیاری را در هر وضعیتی از پستی و بلندی زمین به کار گرفت.

مقدار آب مصرفی در این روش از آبیاری قابل کنترل و اندازه گیری دقیق می باشد. آبیاری بارانی دارای یکنواختی زیادی در توزیع آب در واحد سطح می باشد و تلفات آب در آن پایین است. راندمان آبیاری بارانی به ۷۵ تا بیش از ۸۰ درصد می رسد.

آبیاری جوی و پشته ای

در روش آبیاری جوی و پشته ای، آب به طور مستقیم در تماس با طوقـه گیـاه قـرار نمی گیرد، بلکه به طور نفوذی (نشتی) به این ناحیه می رسد. این نوع آبیاری برای گیاهانی که نسبت به مرطوب ماندن طوقه و سله و تهویه خاک حساس هستند و همچنین در مواردی که نمک آب یا خاک زیاد است با اصلاحاتی بسیار مناسب است.

آبرسانی به جوی های بین پشته ها توسط سیفون و یا لوله های دریچه دار انجام می شود. در صورتی که حجم آب آبیاری کافی باشد، ممکن است ابتدای چند ردیف را به هم وصل کرد. سپس با شکستن جوی اصلی در یک نقطه آب را به طور همزمان وارد چند ردیف کاشت نمود.

آبیاری شیاری

در این روش آبیاری از جویچه های کم عمق و کم عرضی برای مسیر آب در بین پشته های کم ارتفاع استفاده می شود. مهم ترین تفاوت آن است که حرکت آب در این روش به صورت نشتی نیست و امکان دارد ارتفاع آب در جویچه به قسمت استقرار بذر نزدیک شود و یا به راس شیار نزدیک شود و تمام پشته را با آب می پوشاند.

آبیاری زیر زمینی

هنگامی که عمق سفره زیر زمینی زیاد باشد می توانید از این روش استفاده کنید. در این روش آب به حدی به خاک اضافه می شود که سطح آن به زیر عمق توسعه ریشه برسد.

تنک کردن

گیاهچه ها پس از یک مدت که از خاک بیرون آمدند و برگ ها ایجاد شد، نیاز به حذف بوته های اضافی دارند که به آن تنک کردن می گویند.

وجین و سله کشی

از بین بردن علف هرز با استفاده از وسایل مکانیکی وجین می گویند. شکستن لایه سخت و متراکم را سله شکنی میگویند.

علاوه بر این موارد موارد دیگری مثل خزانه گیری و نشاءکاری، مبارزه با بیماری و مبارزه با آفات و کنترل علف هرز در مرحله داشت جا دارند.

جمع بندی

کاشت بذر که به اتمام رسید باید برای داشتن محصولی با کیفیت اقداماتی مثل آبیاری، تنک کردن، وجین و سله کشی، خزانه گیری و نشاءکاری، مبارزه با بیماری و آفات و همچنین کنترل علف هرز انجام شود تا به نتیجه مطلوب برسیم.