انواع خاک کشاورزی
مقدمه
خاک کشاورزی، بستری است که برای رشد گیاهان استفاده می‌شود و شامل مجموعه‌ای از مواد مغذی و غیرمغذی می‌باشد. این مواد مغذی شامل عناصر اصلی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم، و همچنین عناصر فرعی و اثرات کم مانند روی، منگنز و مس می‌باشند. همچنین، خاک کشاورزی شامل مواد آلی مانند هوموس و نیتروژن آلی نیز می‌باشد که به عنوان منابع مهم تغذیه گیاهان عمل می‌کنند.
ویژگی‌های خاک کشاورزی شامل بافت، ساختار، pH، نفوذپذیری، هوموس، نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌باشند. بافت خاک باید به گونه‌ای باشد که بتواند آب و مواد مغذی را به خوبی نگه دارد و در عین حال بتواند هوا را نیز به خوبی در بر داشته باشد. ساختار خاک نیز باید مناسب باشد و به گونه‌ای باشد که ریشه‌های گیاه قادر به رشد و توسعه باشند. pH خاک نیز باید در محدوده مناسب باشد تا بتواند مواد مغذی را به خوبی جذب کند. نفوذپذیری خاک نیز باید به گونه‌ای باشد که آب به خوبی در آن جذب شود و از آن خارج شود. هوموس و نیتروژن آلی نیز باید در خاک به میزان کافی و در حد مطلوبی وجود داشته باشند تا بتوانند به عنوان منابع تغذیه گیاهان عمل کنند. همچنین، فسفر و پتاسیم نیز باید در خاک به میزان کافی و در حد مطلوبی وجود داشته باشند تا بتوانند به عنوان مواد مغذی برای گیاهان عمل کنند.
ویژگی خاک کشاورزی از لحاظ کیفی
- غلظت مواد مغذی: خاک کشاورزی باید حاوی مواد مغذی آنی و دیرینه باشد، که شامل عناصر اصلی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) می‌باشند. همچنین، عناصر فرعی مانند کلسیم، منیزیم، سولفات و آهن نیز باید در خاک به میزان کافی و در حد مطلوبی وجود داشته باشند.
- pH: pH خاک باید در محدوده مناسبی باشد تا بتواند مواد مغذی را به خوبی جذب کند. برای بسیاری از گیاهان، pH خاک باید در محدوده 6.0 تا 7.5 باشد. با افزایش pH، مواد مغذی مانند فسفر و آهن در خاک قابلیت جذب کمتری دارند.
- بافت خاک: بافت خاک باید به گونه‌ای باشد که بتواند آب و مواد مغذی را به خوبی نگه دارد و در عین حال بتواند هوا را نیز به خوبی در بر داشته باشد. بافت خاک می‌تواند شنی، لومی، ماسه‌ای، سیلتی، رسی و یا خاک مخلوط باشد.
- ترکیبات آلی: ترکیبات آلی مانند هوموس و نیتروژن آلی باید در خاک به میزان کافی و در حد مطلوبی وجود داشته باشند تا بتوانند به عنوان منابع تغذیه گیاهان عمل کنند. هوموس باعث افزایش تخلخل خاک و جذب آب می‌شود.
- تخلخل: تخلخل خاک باید مناسب باشد و به گونه‌ای باشد که ریشه‌های گیاه قادر به رشد و توسعه باشند. تخلخل خاک زیاد، باعث افزایش تهویه و جذب آب بهتر در خاک می‌شود.
- ساختار: ساختار خاک نیز باید مناسب باشد و به گونه‌ای باشد که ریشه‌های گیاه قادر به رشد و توسعه باشند. ساختار خاک می‌تواند خاک رسی، خاک شنی، خاک لومی و یا خاک سیلتی باشد.
- محتویات سنگی: میزان محتویات سنگی درون خاک نیز باید در حد مطلوبی باشد. خاک با محتویات سنگی زیاد، می‌تواند باعث کاهش تخلخل خاک و دشکست ریشه‌های گیاهان شود. بنابراین، معمولا خاک کشاورزی با کمترین محتویات سنگی ممکن تولید می‌شود.
- عمق خاک: عمق خاک نیز باید مناسب باشد و به گونه‌ای باشد که ریشه‌های گیاه قادر به رشد و توسعه باشند. عمق خاک به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم خاک کشاورزی، بسته به نوع خاک و نوع گیاه کشتی، متفاوت است.
- رطوبت خاک: رطوبت خاک نیز باید در حد مطلوبی باشد تا بتواند بهترین شرایط رشد و توسعه برای گیاهان فراهم کند. در واقع، رطوبت خاک باید به میزان کافی و در حد مطلوبی باشد تا گیاهان بتوانند مواد مغذی را جذب کنند.
در کل، خاک کشاورزی باید مجموعه‌ای از ویژگی‌های کیفی را دارا باشد که به گونه‌ای با هم تعامل دارند که بتوانند بهترین شرایط رشد و توسعه برای گیاهان فراهم کنند. با توجه به این ویژگی‌ها، می‌توان خاک کشاورزی را به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم کرد.
تقویت خاک کشاورزی
در انتخاب تقویت کننده‌های خاک باید به میزان استفاده از آن‌ها نیز توجه کرد، زیرا استفاده بیش از حد از تقویت کننده‌های خاک می‌تواند باعث آلودگی خاک و آب زیرزمینی شود و در بلندمدت به گیاهان و محصولات کشاورزی آسیب برساند.
همچنین، برای تقویت خاک کشاورزی، می‌توان از روش‌های بیولوژیکی مانند کشت زنبورعسل، کمپوستاژ و کشت فراورده‌های آبزیان استفاده کرد. این روش‌ها می‌توانند بهبود بیولوژی خاک را تسریع کنند و باعث افزایش تولید محصولات با کیفیت و افزایش بازدهی خاک شوند.همچنین با چالکود کردن میتوانید به تقویت خاک و افزایش تناژ محصولات خود کمک و از یک برداشت با کیفیت لذت ببرید.
به طور کلی، خاک‌ها بر اساس خصوصیات مختلفی از جمله رنگ، ساختار، زهکشی، مواد مغذی و… به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در زیر به برخی از انواع خاک بر اساس رنگ و سایر خصوصیات آن‌ها اشاره می‌کنم:
- خاک قهوه‌ای تیره: این نوع خاک شامل مقدار زیادی از مواد ارگانیک است و به دلیل حاوی رطوبت بالا، برای کشت بسیار مناسب است. این خاک معمولاً در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب یافت می‌شود.
- خاک سیاه: این نوع خاک سرشار از گیاخاک است و بسیار حاوی مواد مغذی است. به دلیل این خصوصیت، برای کشت بسیار مناسب است و بیشتر در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب یافت می‌شود.
- خاک قرمز: این نوع خاک سرشار از آهن و فسفر است و دارای زهکشی خوبی می‌باشد. به دلیل حاوی مواد مغذی، برای کشت بسیار مناسب است و بیشتر در مناطقی با آب و هوای گرم و خشک یافت می‌شود.
- خاک زرد: این نوع خاک دارای زهکشی پایینی است و فرسایش نیز کم است. به دلیل فاقد مواد مغذی کافی، برای کشت مناسب نیست و بیشتر در مناطقی با آب و هوای خشک یافت می‌شود.
- خاکستری/آبی و سبز رنگ: این نوع خاک دارای زهکشی پایینی است و پرآب است. به دلیل این مشخصه، برای کشت گیاهانی که به رطوبت بالا نیاز دارند مناسب است.
جمع بندی
در کل، تقویت خاک کشاورزی از اهمیت بسیاری برخوردار است و باید با توجه به نیازهای گیاهان و خصوصیات خاک، با استفاده از محصولات با کیفیت و با رعایت استانداردهای تایید شده، به طور دوره‌ای و با مقدار مناسب انجام شود.
منابع
با ما همراه باشید
با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی
** نهاده راز خرم ،راز یک فصل پربار **