آفتاب سوختگی در گیاهان و روش درمان آن

آفتاب سوختگی در گیاهان

مقدمه

با شروع گرما و تابش مستقیم نور خورشید یک سری عوامل فیزیکی و محیطی رخ می دهد . یکی از عواملی که به آن می توانیم اشاره کنیم ، آفتاب سوختگی است . آفتاب سوختگی نه تنها در انسان بروز می دهد بلکه در گیاهان نیز مشاهده می شود . آفتاب سوختگی در گیاهان موجب آسیب به درخت شده و خسارت جبران ناپذیری را به آن وارد می کند . سالانه خسارت های زیادی ناشی از آفتاب سوختگی به باغداران وارد می شود . زمانی که گیاهان و درختان در معرض نور خورشید و دمای بالا قرار بگیرند این نور و گرما سبب آسیب رسیدن به بافت کامبیوم گیاه می شود . یک نکته حائز اهمیت این است که آفتاب سوختگی در دمای پایین نیز می تواند رخ بدهد که این نمونه از آفتاب سوختگی به علت دمای پایین ظاهر می شود . مفید است بدانید که چه آفتاب سوختگی بر اثر گرما باشد و چه بر اثر سرما ، در هر دو حالت بافت کامبیون گیاه دچار آسیب شده و در نهایت خسارت وارد می کند ( خسارت آفتاب سوختگی تابستانه بیشتر از زمستان است ) . در عارضه آفتاب سوختگی به دلیل از دست رفتن آب میان سلولی در میوه ، تیره رنگ شده و می تواند منجر به خشک شدن آن قسمت از گیاه شود در این حالت گیاه مقاومت خود را از دست داده و در این حالت میوه ها غیر قابل فروش می شوند . همچنین در صورتی گیاه مقاومت بالا می تواند داشته باشد ، که آب میان سلولی بیشتری دارد این بدین معنی است که هر چه میوه پر آب تر باشد درصد خسارت کم تری بهش وارد می شود که این امر به دلیل داشتن درصد بالای آب در سلول هاست که دیر تر تبخیر می شوند  . در این مقاله سعی داریم تا شما را با انواع آفتاب سوختگی آشنا کنیم و راهکارهای موثری برای پیشگیری از این عارضه ارائه دهیم.

علت آفتاب سوختگی درختان

یکی از اولین مراحلی که در این راستا باید مد نظر قرار داد شناسایی و تشخیص آفتاب سوختگی است . به طور کلی هنگامی که پرتوهای خورشید به صورت متمرکز بر یک نقطه از برگ می تابد باعث خشک‌ شدن و پژمردگی برگ‌ها می شود و اگر نور مستقیم خورشید به میوه برخورد داشته باشد بافت کامبیون تیره ، خشک و سلول های گیاه در آن ناحیه می میرد و از بین می رود . در این حالت ، به‌دلیل ازدست‌رفتن رطوبت ، خاک گیاه خشک شده و به‌ محض مشاهده نشانه ، باید راهکار هایی را انجام داد که در ادامه به آن اشاره می کنیم .

• در آفتاب سوختگی تابستانه

آفتاب سوختگی بر روی درختان امکان دارد بلافاصله قابل تشخیص نباشد حتی می تواند تا ماه ها زمان ببرد تا خسارت و علائم آن نمایان شود ، در این آفتاب سوختگی پوست در ابتدا دچار تغییر رنگ شده (قهوه ای مایل به تیره) سپس بافت آسیب دیده خشک می‌شود و گاهی پوست به وضوح ترک می‌خورد . توجه داشته باشید آفتاب در تابستان و بر اثر مراقبت نامناسب از گیاه اتفاق می افتد .

• در آفتاب سوختگی زمستانه

آفتاب سوختگی در هوای سرد زمستان اتفاق می‌افتد بدین گونه که در اثر تغییرات ناگهانی درجه حرارت پوست ایجاد می‌شود . در زمستان بافت مقاوم پوست که در جهت جنوب و جنوب غربی جغرافیایی قرار دارند در مقابل تابش عمود و مستقیم آفتاب قرار گرفته و گرم می‌شوند . پس از گرم شدن درخت مقاومت آن در برابر دمای انجماد کاهش می یابد ، در زمان غروب خورشید دمای تنه به سرعت پایین آمده و به زیر نقطه انجماد می‌رسد ، که در این حالت گیاه مقاومت خود را از دست می دهد .

انواع نشانه آفتاب‌سوختگی

علائم آفتاب سوختگی چند نمونه مختلف وجود دارد که این علائم می تواند بر آفتاب سوختگی در میوه درختان اثر گذار باشد که شامل :

•  نکروز (بافت مرده شده) ناشی از آفتاب سوختگی میوه درختان در زمانی که پوست یا قسمتی از بافت میوه در سمتی که در معرض آفتاب قرار دارد . در این نمونه آفتاب سوختگی غشای سلولی از بین رفته و سلول‌ ها شروع به خروج محتویات خود می‌کنند . دمای مورد نیاز بافت میوه برای آفتاب سوختگی بر اساس نوع میوه متفاوت است . (به طور مثال دمای پوست میوه خیار برای آفتاب سوختگی بین 37 تا 40 درجه سانتی گراد و برای فلفل 50 تا 51 درجه سانتی گراد می‌باشد) .
•  قهوه ای شدن ناشی از آفتاب سوختگی در میوه درختان ، که در این آفتاب ‌سوختگی باعث مرگ بافت نشده ولی منجر به از بین رفتن رنگدانه می شود . در نتیجه لکه‌ای زرد ، برنزی یا قهوه‌ای در سمتی از میوه که در معرض آفتاب است ایجاد شده و غشاهای سلولی یکدست بودن خود را حفظ می‌کنند ، حائز اهمیت است که بدانید که در این نمونه سلول‌ها تراوش نمی‌کنند ، اما رنگدانه‌هایی مانند کلروفیل ، کاروتن ها و گزانتوفیل ها تخریب می شوند . این نوع قهوه‌ای شدن آفتاب سوختگی در دمایی حدود 5 درجه فارنهایت کمتر از نکروز ناشی از آفتاب سوختگی رخ می‌دهد .
• یکی دیگر از انواع آفتاب سوختگی ها آفتاب سوختگی فتواکسیداتیو است . در این نوع آفتاب سوختگی در زمانی رخ می دهد که میوه‌هایی که برای مدت زمان طولانی در سایه قرار دارند یکباره در معرض نور خورشید قرار گیرند ، در این حالت ممکن است به خاطر هرس دیرهنگام یا پس عوامل محیطی مثل باران ها و ترگ های شدید که پوشش برگ به طور ناگهانی از بین می رود رخ دهد . جالب است بدانید که در این آفتاب سوختگی میوه ها به دلیل عدم سازگاری با نور ، سفید رنگ شده و بافت میوه از بین می رود ( این نوع آفتاب سوختگی کمتر از بقیه موارد رخ می دهد) .

آفتاب سوختگی در محصولات مختلفی بروز می کند ، مثل سیب ، انار ، فلفل دلمه ای ، گوجه فرنگی ، بادمجان،هندوانه ، انگور ، خرمالو ، گردو ، خیار و آفتاب سوختگی گیاهان آپارتمانی و… است که در ادامه به چند مورد اشاره می کنیم همراه ما باشید باشرکت نهاده راز خرم 

آفتاب سوختگی درخت سیب

آفتاب سوختگی در میوه سیب می تواند خسارت جبران ناپذیری را به باغدار وارد کند ، به گونه ای که اغلب 8 تا 12 درصد از محصولات خود را در اثر آفتاب سوختگی سیب از دست می‌دهند ، آفتاب سوختگی سیب می تواند در اثر گرما یا نور یا هر دو ایجاد شود .

از زمانی که میوه سیب به قطر 38 تا 40 میلی متر می رسد ، مستعد آفتاب سوختگی هستند زیرا جرم حرارتی بسیار بالاتری نسبت به برگ دارد و قادر به از دست دادن این گرما به اندازه برگها نیست . جالب است بدانید که سیب های روی شاخه درخت می توانند گرمای بیشتری نسبت به برگ های درخت جذب کنند . (در واقع دمای میوه می تواند 20 تا 30 درجه بالاتر از دمای هوای اطراف باشد) . لکه های قهوه ای ناشی از آفتاب سوختگی روی میوه سیب در اثر ترکیبی از اشعه ماوراء بنفش و دمای بالا ایجاد می‌شوند . لکه ها زمانی ظاهر می شوند که دمای میوه به 46 تا 48 درجه سانتی گراد رسیده باشد . میوه در زمان نزدیک به برداشت ، در حساس ترین مرحله به آفتاب سوختگی قرار دارد و اگر دمای میوه زیاد و به حد بحرانی برسد سلول‌ها در میوه شروع به نکروز و آفتاب سوختگی می کنند .

آفتاب سوختگی درخت انار

آفتاب سوختگی در درخت انار در اثر گرماي زیاد و اشعه خورشید بروز می‌کند . درخت انار ، یکی از میوه‌هایی است که در مناطق گرمسیري تا نیمه گرمسیري کشت شده و به خشکی مقاوم است .

علایم آفتاب سوختگی شامل تغییر رنگ یا سوختگی سطحی میوه است . که در نهایت، پوست میوه از قهوه‌اي به سیاه تغییر می کند . همچنین به دلیل خشک شدن پوست در میوه‌هاي آفتاب سوخته ،  منجر به ترک خوردن میوه می شود .در بسیاري از موارد ، در این حالت دانه های میوه انار ، به صورت دانه های کم آب و سفید رنگ در قسمت زیر بخش آفتاب سوخته ظاهر می شود که این موضوع باعث کاهش عملکرد ، بازار پسندی و کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود . توجه داشته باشید که حساسیت بالای میوه انار موجب شده بخش هایی از میوه که فبلا در سایه رشد کرده اند چنانچه در معرض نور شدید قرار گیرند ، دچار آفتاب سوختگی شوند .

آفتاب سوختگی در فلفل دلمه ای

آفتاب سوختگی در فلفل دلمه ای به گونه ای بوده که ناحیه آفتاب سوخته در ابتدا به صورت نواحی چروکیده مشاهده می شود . که این نواحی از رنگ روشن‌تری نسبت به قسمت‌های دیگر فلفل دلمه برخوردار است . نواحی آفتاب سوخته سفید رنگ شده و در واقع رنگدانه های این ناحیه از بافت میوه در برابر نور تجزیه شده و به رنگ سفید و یا زرد تبدیل می‌شود . قسمت هایی از محصول که دچار آفتاب سوختگی شده است به دلیل از دست دادن آب به بافت چرمی شکل تبدیل می‌گردد . قسمت های آسیب دیده در اثر تابش آفتاب معمولا به دلیل تشکیل کلنی قارچ‌های ساپروفیت ، سیاه رنگ می شوند . توجه داشته باشید که فلفل دلمه در مرحله نزدیک به برداشت نسبت به میوه‌های رسیده حساسیت بیشتری نسبت به آفتاب سوختگی از خود نشان می‌دهند .

آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی

آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی نیز تا حدودی شبیه به سایر آفتاب سوختگی ها در کشاورزی است و از اولین علائم آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی تغییر در رنگ برگ های آن هاست که می تواند به رنگ سفید ، قهوه ای ، زرد و گاهی قرمز ظاهر شود . در مرحله شدید آفتاب سوختگی در گیاها آپارتمانی ، علائم و نشانه های آن به صورت ایجاد لکه های قهوه ای تا سیاه و سوختگی برگ هاست که معمولا سر برگ دچار سوختگی و شکنندگی شده که در نهایت موجب مرگ گیاه می شود . اثر آفتاب سوختگی روی برگ هیچ وقت ترمیم نمی شود و باید برگ های آسیب دیده را از گیاه جدا کرد . در کنترل آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی می توان به تغیر مکان گیاه به جایی که نور کم تری دارد ، آبیاری متناسب ، حذف برگ و قسمت های آسیب دیده و انتخاب گیاه متناسب با توجه به شرایط نوری خانه (نور دوست یا سایه دوست) اشاره کرد .

روش کنترل آفتاب سوختگی گیاهان و روش درمان آن

روش درمان آفتاب سوختگی میوه ها ، از موارد بسیار مهمی است که باید برای جلوگیری خسارت و پیشگیری از آفتاب سوختگی در گیاه و میوه اقدامات و راهکار هایی را انجام داد که به طور کلی شامل :

• استفاده از پاشش و استفاده از کود ضد آفتاب های گیاهی بر روی سطح گیاه مثل کائولین
• دقت در کاشت ارقام مناسب با شرایط محیطی منطقه
• استفاده از سایه بان های
• اطراف گیاه را با مواد ارگانیک و درشت مثل خرده پوست درختان مالچ پاشی شود
• استفاده از کود مناسب برای حفظ و نگهداری برگ ها
• آبیاری منظم و رطوبت خاک به گونه ای باشد که رطوبت خود را از دست ندهد
• هرس شاخ و برگ های آسیب دیده در پاییز
• کنترل آفت به خصوص آفات برگخوار
• رنگ زدن تنه درخت با رنگ های مخصوص تنه برای جلوگیری از آفتاب سوختگی
• وارد نکردن شوک ناگهانی در گیاهانی که مدتی در سایه بودند

نتیجه گیری

شناسایی آفتاب سوختگی در گیاهان و روش کنترل آن بسیار مهم است زیرا عاملی است که سبب آسیب به محصول شده و ایجاد خسارت می کند . خسارت ناشی از آفتاب سوختگی بر روی محصول موجب کاهش بازار پسندی شده که با استفاده از شناخت مخصوص نسبت به نیاز دمایی مربوط به هر منطقه ، آبیاری مناسب و ضد آفتاب ها بر روی محصول می توان پیشگیری و به تولید محصول سالم با کیفیت بالا و بازارپسندی و فروش بهتر کمک کرد .

برای اطلاع از قیمت و خرید کود و سموم کشاورزی نهاده راز خرم و دیدن مطالب به روز کشاورزی به اینستاگرام شرکت نهاده راز خرم مراجعه کنید.

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  ** نهاده راز خرم ،راز یک فصل پربار **