آفتاب سوختگی در گیاهان و روش درمان آن

با شروع گرما و تابش مستقیم نور خورشید یک سری عوامل فیزیکی و محیطی رخ می دهد. یکی از عواملی که می توانیم به آن اشاره کنیم، آفتاب سوختگی است. آفتاب سوختگی نه تنها در انسان بروز می دهد، بلکه در گیاهان نیز مشاهده می شود. آفتاب سوختگی در گیاهان موجب آسیب به درخت می شود و خسارت جبران ناپذیری را به آن وارد می کند. زمانی که گیاهان و درختان در معرض نور خورشید و دمای بالا قرار بگیرند، این نور و گرما سبب آسیب رسیدن به بافت کامبیوم گیاه می شود. یک نکته حائز اهمیت این است که آفتاب سوختگی در دمای پایین نیز می تواند رخ بدهد. این نمونه از آفتاب سوختگی به علت دمای پایین ظاهر می شود.

آفتاب سوختگی چه بر اثر گرما باشد و چه بر اثر سرما، در هر دو حالت بافت کامبیون گیاه دچار آسیب می  شود و در نهایت خسارت وارد می کند. خسارت آفتاب سوختگی تابستانه بیشتر از زمستانه است. در عارضه آفتاب سوختگی به دلیل از دست رفتن آب میان سلولی، میوه تیره رنگ می شود و می تواند منجر به خشک شدن آن قسمت از گیاه شود. گیاه مقاومت خود را در اثر آفتاب سوختگی از دست می دهد و میوه ها غیر قابل فروش می شوند.

در صورتی گیاه می تواند مقاومت بالا داشته باشد، که آب میان سلولی بیشتری داشته باشد. این بدین معنیست که هر چه میوه پر آب تر باشد، درصد خسارت کم تری به آن وارد می شود.  این امر به دلیل داشتن درصد بالای آب در سلول هاست که دیرتر تبخیر می شوند. در این مقاله سعی داریم تا شما را با انواع آفتاب سوختگی آشنا کنیم و راهکارهای موثری برای پیشگیری از این عارضه را ارائه دهیم.

برای خرید کودهای ضد آفتاب سوختگی با شماره تماس 09109742010 تماس بگیرید.

علت آفتاب سوختگی درختان

یکی از اولین مراحلی که در این راستا باید مد نظر قرار داد شناسایی و تشخیص آفتاب سوختگی است. به طور کلی هنگامی که پرتوهای خورشید به صورت متمرکز بر یک نقطه از برگ می تابد باعث خشک‌ شدن و پژمردگی برگ‌ها می شود. اگر نور مستقیم خورشید به میوه برخورد داشته باشد بافت کامبیون تیره، خشک و سلول های گیاه در آن ناحیه می میرد و از بین می رود. در این حالت، به‌ دلیل از دست‌ رفتن رطوبت، خاک گیاه خشک می شود.

آفتاب سوختگی تابستانه

 امکان دارد آفتاب سوختگی بر روی درختان بلافاصله قابل تشخیص نباشد. حتی می تواند تا ماه ها زمان ببرد تا خسارت و علائم آن نمایان شود. در این آفتاب سوختگی پوست در ابتدا دچار تغییر رنگ می گردد (قهوه ای مایل به تیره)، سپس بافت آسیب دیده خشک می‌ شود.  گاهی پوست به وضوح ترک می‌ خورد.  توجه داشته باشید آفتاب سوختگی در تابستان بر اثر مراقبت نامناسب از گیاه اتفاق می افتد.

آفتاب سوختگی زمستانه

آفتاب سوختگی در هوای سرد زمستان نیز اتفاق می‌ افتد. بدین گونه که در اثر تغییرات ناگهانی درجه حرارت پوست ایجاد می‌ شود. در زمستان بافت مقاوم پوست که در جهت جنوب و جنوب غربی جغرافیایی قرار دارند، در مقابل تابش عمود و مستقیم آفتاب قرار میگیرند و گرم می‌ شوند. پس از گرم شدن درخت مقاومت آن در برابر دمای انجماد کاهش می یابد. در زمان غروب خورشید دمای تنه به سرعت پایین می آید و به زیر نقطه انجماد می‌رسد. در این حالت گیاه مقاومت خود را از دست می دهد.

انواع نشانه آفتاب‌سوختگی

علائم آفتاب سوختگی شامل موارد زیر است:

 نکروز (بافت مرده )

بافت مرده (نکروز) ناشی از آفتاب سوختگی میوه درختان در زمانی که پوست یا قسمتی از بافت میوه در سمتی که در معرض آفتاب قرار دارد. در این نمونه آفتاب سوختگی غشای سلولی از بین رفته و سلول‌ ها شروع به خروج محتویات خود می‌ کنند. دمای مورد نیاز بافت میوه برای آفتاب سوختگی بر اساس نوع میوه متفاوت است. (به طور مثال دمای پوست میوه خیار برای آفتاب سوختگی بین 37 تا 40 درجه سانتی گراد و برای فلفل 50 تا 51 درجه سانتی گراد می‌ باشد).

 قهوه ای شدن ناشی از آفتاب سوختگی در میوه درختان

قهوه ای شدن ناشی از آفتاب سوختگی در میوه درختان، که در این آفتاب ‌سوختگی منجر به از بین رفتن رنگدانه می شود. در نتیجه لکه ای زرد، برنزی یا قهوه‌ ای در سمتی از میوه که در معرض آفتاب است ایجاد می شود. غشاهای سلولی یکدست بودن خود را حفظ می‌ کنند. در این نمونه سلول‌ ها تراوش نمی‌ کنند، اما رنگدانه‌ هایی مانند کلروفیل، کاروتن ها و گزانتوفیل ها تخریب می شوند. این نوع قهوه‌ ای شدن آفتاب سوختگی در دمایی حدود 5 درجه فارنهایت کمتر از نکروز ناشی از آفتاب سوختگی رخ می‌ دهد.

آفتاب سوختگی فتواکسیداتیو

یکی دیگر از انواع آفتاب سوختگی ها آفتاب سوختگی فتواکسیداتیو است. این نوع آفتاب سوختگی در زمانی رخ می دهد که میوه‌ هایی که برای مدت زمان طولانی در سایه قرار دارند، یکباره در معرض نور خورشید قرار بگیرند. در این حالت ممکن است به خاطر هرس دیرهنگام یا پس عوامل محیطی مثل باران ها و ترک های شدید که پوشش برگ به طور ناگهانی از بین می رود، رخ دهد. جالب است بدانید که در این آفتاب سوختگی میوه ها به دلیل عدم سازگاری با نور، سفید رنگ شده و بافت آن از بین می رود. این نوع آفتاب سوختگی کمتر از بقیه موارد رخ می دهد.

آفتاب سوختگی در محصولات مختلفی  مانند سیب، انار، فلفل دلمه ای،بادمجان، گوجه فرنگی، هندوانه، انگور، خرمالو، گردو، خیار و آفتاب سوختگی گیاهان آپارتمانی و… بروز می کند.

آفتاب سوختگی درخت سیب

آفتاب‌سوختگی در میوه سیب می تواند خسارت جبران ناپذیری را به باغدار وارد کند، به گونه ای که اغلب 8 تا 12 درصد از محصولات خود را در اثر آفتاب سوختگی سیب از دست می‌دهند. درخت سیب می تواند در اثر گرما یا نور یا هر دو دچار آفتاب سوختگی شود.

از زمانی که میوه سیب به قطر 38 تا 40 میلی متر می رسد، مستعد آفتاب سوختگی هستند؛ زیرا جرم حرارتی بسیار بالاتری نسبت به برگ دارد و قادر به از دست دادن این گرما به اندازه برگ ها نیست. جالب است بدانید که سیب های روی شاخه درخت می توانند گرمای بیشتری نسبت به برگ های درخت جذب کنند. در واقع دمای میوه می تواند 20 تا 30 درجه بالاتر از دمای هوای اطراف باشد.

لکه های قهوه ای ناشی از آفتاب سوختگی روی میوه سیب در اثر ترکیبی از اشعه ماوراء بنفش و دمای بالا ایجاد می‌ شوند. لکه ها زمانی ظاهر می شوند که دمای میوه به 46 تا 48 درجه سانتی گراد رسیده باشد. میوه در زمان نزدیک به برداشت، در حساس ترین مرحله به آفتاب سوختگی قرار دارد. اگر دمای میوه زیاد و به حد بحرانی برسد سلول‌ ها در میوه شروع به نکروز و آفتاب سوختگی می کنند.

آفتاب سوختگی درخت انار

آفتاب سوختگی در درخت انار در اثر گرماي زیاد و اشعه خورشید بروز می‌ کند. درخت انار، یکی از میوه‌ هایی است که در مناطق گرمسیري تا نیمه گرمسیری کشت می شوذ و به خشکی مقاوم است.

علایم آفتاب سوختگی شامل تغییر رنگ یا سوختگی سطحی میوه است. در نهایت، پوست میوه از قهوه‌ اي به سیاه تغییر می کند. همچنین به دلیل خشک شدن پوست در میوه‌ هاي دچار آفتاب سوختگی، منجر به ترک خوردن میوه می شود.

در بسیاري از موارد، در این حالت دانه های میوه انار، به صورت کم آب و سفید رنگ در قسمت زیر بخش آفتاب سوخته ظاهر می گردد. این موضوع باعث کاهش عملکرد، بازار پسندی و کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود. توجه داشته باشید که حساسیت بالای میوه انار موجب می شود که بخش هایی از میوه که قبلا در سایه رشد کردند چنانچه در معرض نور شدید قرار گیرند، دچار آفتاب سوختگی شوند.

آفتاب سوختگی گیاهان آپارتمانی

آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی نیز تا حدودی شبیه به سایر آفتاب سوختگی ها در کشاورزی است. از اولین علائم آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی تغییر در رنگ برگ های آن هاست که می تواند به رنگ سفید، قهوه ای، زرد و گاهی قرمز ظاهر شود. در مرحله شدید آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی، علائم آن به صورت ایجاد لکه های قهوه ای تا سیاه و سوختگی برگ هاست که معمولا سر برگ دچار سوختگی و شکنندگی می شود و در نهایت موجب مرگ گیاه می گردد.

اثر آفتاب سوختگی روی برگ هیچ وقت ترمیم نمی شود و باید برگ های آسیب دیده را از گیاه جدا کرد. در کنترل آفتاب سوختگی در گیاهان آپارتمانی می توان به تغیر مکان گیاه به جایی که نور کمتری دارد، آبیاری مناسب، حذف برگ و قسمت های آسیب دیده و انتخاب گیاه متناسب با توجه به شرایط نوری خانه (نور دوست یا سایه دوست) اشاره کرد.

روش کنترل آفتاب سوختگی گیاهان و روش درمان آن

برای جلوگیری از خسارت و پیشگیری از آفتاب سوختگی در گیاه و میوه اقدامات و راهکار هایی را انجام داد که به طور کلی شامل موارد زیرمی شود:

• استفاده از کودهای ضد آفتاب گیاهی بر روی سطح گیاه مثل کائولین
• دقت در کاشت ارقام مناسب با شرایط محیطی منطقه
• استفاده از سایه بان
• اطراف گیاه را با مواد ارگانیک و درشت مثل خرده پوست درختان مالچ پاشی شود.
• استفاده از کود مناسب برای حفظ و نگهداری برگ ها
• آبیاری منظم و مرطوب بودن خاک
• هرس شاخ و برگ های آسیب دیده در پاییز
• کنترل آفت به خصوص آفات برگخوار
• رنگ زدن تنه درخت با رنگ های مخصوص تنه برای جلوگیری از آفتاب سوختگی
• وارد نکردن شوک ناگهانی در گیاهانی که مدتی در سایه بودند.

نتیجه گیری

شناسایی آفتاب سوختگی در گیاهان و روش کنترل آن بسیار مهم است. آفتاب سوختگی عاملی است که سبب آسیب به محصول و ایجاد خسارت می شود. خسارت ناشی از آفتاب سوختگی بر روی محصول موجب کاهش بازار پسندی آن می شود. با استفاده از شناخت مخصوص نسبت به نیاز دمایی مربوط به هر منطقه، آبیاری مناسب و ضد آفتاب ها بر روی محصول می توان از آفتاب سوختگی پیشگیری کرد و به تولید محصول سالم با کیفیت بالا و بازارپسندی و فروش بهتر کمک کرد.