درخت سیب یکی از محصولات باغی است که طرفداران زیادی دارد و در اکثر مناطق یافت می شود. اما برای داشتن یک محصول خوب و باکیفیت باید عواملی که بازار پسندی و تولید محصول سالم را به خطر می اندازد را شناخت. آفات، یکی از عواملی است که خسارت بسیاری را به محصول و کشاورز وارد می کند. از این رو باید مهم ترین آفات سیب را شناخت و در جهت کنترل آن ها اقداماتی را انجام داد.
در حال حاضر کشور ایران از نظر سطح زیر کشت باغات سیب، در رتبه سوم جهان قرار دارد. ۲۵۰ هزار هکتار از باغات کشور، زیر کشت سیب درختی است که سالانه سه تا چهار میلیون محصول از این باغات برداشت می‌شود و از نظر تولید با چهار و نیم میلیون تن در رتبه چهارم قرار گرفته است.
آفات مهم درخت سیب
درختان سیب در ایران جزو محصولات پر مصرف به شمار می آیند و از این رو شناسایی و بررسی رایج ترین آفات سیب در میزان عملکرد محصول و فروش آن مهم به شمار می آید. این آفات شامل کرم سیب، شپشک ها به خصوص شپشک واوی سیب و شپشک آرد آلود، انواع کنه به خصوص کنه تار عنکبوتی و کنه قرمز، کرم چوبخوار و کرم سفید ریشه می باشد. در ادامه به بررسی 5 مورد از مهم ترین آفات سیب می پردازیم.
آفت کرم سیب
کرم سیب یکی از مهم ترین آفات این محصول است که علاوه بر سیب به درختانی همچون به، گلابی، زردآلو، خرمالو، گردو، گوجه فرنگی، آلو و آلبالو نیز حمله می کند. کرم سیب از تخم درون سیب تغذیه می کند. از این رو برای دستیابی به دانه از بافت گوشتی میوه تغذیه می نماید و موجب ریزش میوه ها می شود. توجه داشته باشید که در خسارت های سطحی لارو در سطح کمی از گوشت فرو می رود و به طور مختصر در ملی تغذیه می کند. سپس آن محل را رها کرده و قسمت دیگری حرکت می کند.
آفت کرم سیب در برخی موارد می تواند تا ۹۰ درصد محصول را نیز از بین ببرد. خسارت اصلی آفت کرم سیب مربوط به زمان لاروی آن است که از گوشت میوه تغذیه می کنند. در اثر تغذیه آن، فضولات لارو (قهوه ای رنگ) بر روی محصول دیده می شود. در گلابی خروج فضولات از انتهای دم گل میوه قابل مشاهده است. همین موضوع سبب می شود که عوامل بیماری زای گیاهی همچون قارچ و باکتری بتوانند درون میوه حضور پیدا کنند و محصول را از بین ببرند. زمستان گذرانی این لاروها درون پیله است.
این پیله ها را در مکان های مختلفی مانند زیر پوست درخت می توان دید. این لاروها می توانند زمستان های تا حدی سرد را تحمل کنند؛ ولی اگر درجه حرارت به کمتر از ۴- درجه سانتیگراد برسد، بسیاری از لاروها تلف خواهند شد. رنگ لاروها سفید، صورتی و طول لارو در انتهای دوره لاروی حدود ۲ سانتیمتر می باشد. این حشره معمولا پنج سن لاروی دارد. در بهار مصادف با شکوفه کردن درختان لاروها تبدیل به شفیره می شوند.
کنترل آفت کرم سیب
- استفاده از تله ها مثل تله فرمونی
- کنترل بیولوژیک مثل زنبور های تریکوگراما
- حذف و از بین بردن پناهگاه های زمستان گذران آن
- استفاده از توری های میوه
- کنترل شیمیایی با استفاه از سموم سایپرمترین، ایندوکساکارب، استامی پراید و کلریپریفوس
آفت شپشک واوی سیب
آفت شپشک واوی سیب با نام علمی (Lepidosaphes malicola) یکی دیگر از آفات مهم و بی تحرک درختان سیب می باشد. شپشک واوی سیب می تواند در اکثر نقاط قسمت های هوایی درخت از جمله میوه، تنه، شاخه و برگ حضور پیدا کند. این آفت در ابتدا روی شاخه های نازک دیده شده و به تدریج به سمت تنه کشیده می شود. نسل دوم آفت به برگ ها و میوه ها نیز حمله می کند و باعث بدشکلی و عدم صافی میوه ها می شود.
یکی از مشخصه های نام گذاری شپک واوی این است که فرم ظاهری آن شبیه حرف ( و ) است. شپشک واوی دارای یک سپر پشتی است که طول سپر آن حدود ۲ – ۳ میلی متر می باشد و در زیر سپر حشره ماده قرار دارد که خرطوم یا استایلت خود را به داخل بافت گیاه می برد. تغذیه از شیره گیاه سبب ضعف و خشکیدگی شاخه ها می شود.
کنترل آفت شپشک واوی سیب
- حذف و هرس شاخه های آلوده
- کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبور پارازیتوئید
- سمپاشی زمستانه با روغن ولک و حشره کش های فسفره
- سموم شیمیایی اتیون و یا دورسبان
آفت کنه قرمز اروپایی
آفت کنه قرمز اروپایی نیز جزو مهمترین آفات درختان سیب است. جالب است بدانید این آفت در سال ۱۳۵۳ جزو آفات مهم قرنطینه ای کشور محسوب می‌شد و کنترل و مبارزه با آن از اهمیت اقتصادی ویژه ای برخوردار است. از مشخصات بارز این آفت می توان به رنگ قرمز آن اشاره کرد. کنه قرمز آفتی بسیار ریز است و به شاخه ها، برگ ها و میوه ها خسارت وارد میکند.
علائم آفت کنه قرمز به صورت لکه های کوچک خاکستری یا نقره ای است که جای نیش و تغذیه آن ها از گیاه به صورت نقطه نقطه قابل دید می باشد. در اثر حمله این آفت پوست انواع میوه تغییر رنگ داده و نقره ای می‌شود. این موضوع سبب کاهش فتوسنتز شده و به دلیل ایجاد روزنه در گیاه می تواند منجر به تعرق بیشتر گیاه شود که در صورت شدت گرفتن آفت، باعث نکروز شدن و ریزش برگ ها قبل از موعد، سرخشکیدگی ساقه و کاهش علکرد یا ضعف درختان می‌شود.
کنترل آفت کنه قرمز اروپایی
- استفاده از حشرات بیولوژیک مثل کنه شکارگر و کفشدوزک
- بهداشت زراعی و حذف و عدم بقایای گیاهی در باغ
- استفاده از سمپاشی زمستانه با روغن ولک
- بازدید به صورت مداوم از باغ
- کنترل رطوبت و آبیاری
- حذف علف هرز
- مصرف سموم شیمیایی مثل هگزی تیازوکس و آبامکتین
آفت شته سبز سیب
افت شته سبز سیب با نام علمی Aphis pomi یکی از مهم ترین و رایج ترین آفات سیب است. حضور و جمعیت شته ها که در سراسر دنیا پراکنده می‌باشد و می تواند علاوه بر سیب میزبان گیاهان دیگری از جمله گلابی، به، زالزالک، گیاهان زینتی، رز و ازگیل می باشد. این آفت با تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک سبب بروز خسارت در سرشاخه های جوان در اوایل بهار می شود. توجه کنید که خروج عسلک نه تنها در جذب جمعیت مورچه موثر است، بلکه در حضور پیدا کردن بیمار ی های قارچی نیز تاثیر دارد.
شته ماده بی بال، گلابی شکل و به طول ۱.۵تا ۲ میلی متر است. بدن آن به رنگ سبز روشن یا سبز متمایل به زرد می باشد و در انتهای بدن دارای کورنیکول های سیاه است. سيكل زندگي اين شته از نوع Holocyclic بوده و زمستان گذراني به صورت تخم است و معمولا روي شاخه های يكساله قرار می گیرند. زمان تفريخ تخم ها در زمان باز شدن جوانه ها است و بر روي قسمت های جوان گياهي به سرعت تولید مثل می کند و مهمترين خسارت خود را در همان زمان وارد مي آورد. تعداد نسل شته سبز سيب در سال بر اساس شرايط آب و هوايي فرق میکند، اما معمولا 15 تا 20 نسل در سال توليد می نماید.
کنترل آفت شته سبز سیب
- استفاده از کنترل بیولوژیک مثل کنه شکارگر و کفشدوزک و…
- کنترل رطوبت و آبیاری
- پاکسازی و یا حذف شاخه های مناسب زمستان گذرانی
- استفاده از صابون ها و روغن ولک و شستشوی برگ
- استفاده از سموم شیمیایی همچون ایمیداکلوپراید، استامی پراید
آفت کرم سفید ریشه
آفت کرم سفید ریشه یکی از آفاتی است که به اکثر محصولات کشاورزی خسارت وارد می کند.کرم سفید ریشه از ریشه گیاهان تغذیه می کند. این تغذیه موجب ضعف در گیاه و ظاهر شدن علائم در درخت و یا بوته می شود. میزبان های کرم سفید ریشه شامل سیب، گیلاس، گلابی، به، هلو، گوجه فرنگی، آلو، زردآلو، انار، درخت مو و… هستند. این آفت در ابتدا به ریشه های یک ساله حمله می کنند و با افزایش سن لاروها میزان آسیب آن ها افزایش می یابد و بیشتر به درختان حمله می کنند.
کرم سفید ریشه از نوع سپرداران و سخت پوستان می باشد و نسلشان در حدود 3 سال به طول می انجامد و زمستان را در خاک سپری می کند و در بهار سال سوم وارد شفیرگی می شود. مدت زمان دوره بلوغ آن 17 الی 24 روز می باشد. شکل کامل و بالغ آن، سوسک هایی در حدود 20 تا 35 میلی متر با رنگ قهوه ای و سیاه که با نقاط سفید رنگی بر روی بدن پوشیده شده است. از علائمی که در اثر حمله کرم سفید ریشه روی درخت ظاهر می شود می توان به تضعیف تدریجی درخت، زرد شدن و ریزش برگ ها به صورت زود هنگام و در نهایت ضعیف شدن ریشه و خشک شدن درخت است اشاره کرد.
کنترل آفت کرم سفید ریشه
- استفاده از تله ها قبل از تولید مثل
- شخم کامل خاک که درن تیجه این کار کرم ها به سطح خاک آمده و پرندگان از آن ها تغذیه می کنند.
- استفاده از تله های نوری
- یخ آب زمستانه
- مصرف سموم شیمیایی در زمان لاروی آن بهترین نتیجه را دارد. به خصوص در زمان خروج لاروها از تخم می توان از سموم سایپرمترین و فن والریت استفاده کرد.
جمع بندی
درخت سیب همانند سایر میوه ها با آفاتی نیز رو به رو است. این آفات نه تنها در کاهش عملکرد محصول موثر است، بلکه در شکل و ظاهر میوه سیب نیز تاثیرگذار می باشد. از این جهت که از بافت میوه، برگ ها و یا ریشه گیاه تغذیه می کنند. همین امر در جهت کاهش کمیت و کیفیت محصول و کاهش بازار پسندی آن بسیار موثر هستند و به همین علت مبارزه با آن ها ضروری و مهم شناخته می شود.