آفت شته چیست؟
مقدمه
شته‌ها یکی از مهمترین آفات گیاهان و درختان در مناطقی با آب‌وهوای معتدل هستند. آفات شته می‌توانند به عنوان نیروی محرکه‌ای برای اکثر بیماری‌های گیاهان مانند لکه‌شدن برگها، پیچ‌خوردگی آنها، قهوه‌ای شدن جوانه‌ها و برگها، و زرد شدن آنها عمل کنند. علاوه بر این، می‌توانند باعث توقف یا کاهش سرعت رشد گیاهان نیز شوند.
زمانی که از انواع شته و راه مبارزه با آن صحبت می‌شود، منظور حشراتی است که شامل حدود ۴۰۰۰ گونه مختلف در سرتاسر نقاط جهان می‌شوند. این حشرات را نیز شپش‌های گیاهی نام می‌دهند. بقای این آفات همانند انگل، وابسته به گیاهی است که به آن متصل شده‌اند. طول این آفات معمولاً بیش از ۴ میلی‌متر نمی‌رسد و در انواع مختلف رنگ‌های متنوعی دارند.
چرخه زندگی آفت شته
شته‌ها، به وسیله خرطوم سرنگ مانند خود، بافت‌های جوان گیاه را سوراخ می‌کنند و مواد مغذی را می‌مکنند. آفات شته تخم‌گذاری می‌کنند و تخم‌هایشان در زمستان بقاء می‌یابد. در بهار، شته‌ها از تخم خارج می‌شوند و میزبان اولیه را انتخاب می‌کنند. شته‌های ماده در مدت حدود چهار هفته زنده می‌مانند و تعداد زیادی شته جدید تولید می‌کنند. در فصل بهار و تابستان، آفت شته به شکل زنده‌زاییدن به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در پایان تابستان، شته‌ها ماده به واسطه شته‌های نر بارور می‌شوند و تخم‌های خود را روی میزبان اولیه می‌گذارند.
این‌گونه از آفات هم به وسیله تخم و هم به وسیله زنده‌زایی زایش خواهند داشت. اگر ما دوره زایش را سالانه در نظر بگیریم، نسلی از شته‌ها در طول زمستان در پناه تخم‌هایی از مادران زنده می‌مانند. تخم گذاری روشی است که شته های ماده برای ادامه نسل خود انتخاب می‌کنند؛ چرا که تخم ها آنها را از خطر شرایط محیطی، دما و رطوبت در امان نگه می‌دارد.
در بهار آفات شته، از تخم خارج می شوند و هر جایی که شته ماده تخم‌گذاری کرده باشد به عنوان میزبان اولیه شناخته می‌شود. تمامی شته های خارج شده از تخم های زمستانه ماده هستند. هر شته ماده حدود 4 هفته زنده می ماند و در این مدت چیزی بالغ بر 80 شته جدید تولید می‌کند. نسل شته های ماده در فصل بهار و تابستان ادامه دارد و این ادامه نسل اصولاً به صورت غیر جنسی (بدون حضور گونه نر) صورت می‌گیرد. در این زمان، آفت شته به شکل زنده زاییدن به ادامه ی فعایلت خود ادامه می دهد.
شاید این سوال به ذهنتان رسیده باشد که پس نقش گونه نر شته چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت در اواخر تابستان و وقتی به وصل پاییز نزدیک می شویم نسلی از شته‌ها به و جود می‌آید که شامل دو گونه نر و ماده است. از آنجایکه شته ها در مقابل سرما مقاوم نیستند، قبل از شروع سرمای هوا شته ها ماده به واسطه شته های نر بارور شده و تخم های خود را روی میزبان اولیه می‌گذارند و این چرخه هرساله ادامه دارد.
چرا مبارزه با شته ها مهم است؟
شته ها از مهمترین آفات مکنده در تمام محصولات کشاورزی در دنیا و ایران می باشند. قدمت آنها در کره زمین بیش از ۳۰۰ میلیون سال می باشد ( دوران زمین شناسی کربُنیفر یا کربُنیفِروس )
در انواع شته و راه مبارزه با این حشره موذی به دلایل زیر در امنیت غذایی و کشاورزی مهم است :
دارای رشد و تولید مثل هستند و در طول چند روز جمعیت خود را چندین برابر می کنند.
آنها قدرت جابجا شدن بالایی دارند و علاوه بر پرواز حشرات بالغ از طریق مختلف نظیر باد و مورچه ها تا مسافت های زیادی جابجا می شوند.
با تغذیه از شیره نباتی برگ، گل و جوانه های انتهایی، باعث پیچیدگی شدید برگها و بدشکلی برگ و جوانه های انتهایی گیاهان می شوند.
با ترشح عسلک روی تمام اندام های درخت، موجب بروز قارچ دوده (فوماژین) شده و موجب اختلال در فتوسنتز می شوند.
در اثر تضعیف و مسموم شدن گیاهان، باعث ریزش، بدشکلی و کوچک شدن گل یا میوه های گیاهان می شوند.
این حشرات از مهمترین ناقلین ویروس های گیاهی می باشند.
تقریبا تمام گیاهان، شته های مخصوص به خود داشته و یا اینکه یک گونه از آن توانایی تغذیه از چندین گیاه را دارد. مانند شته سبز هلو که تعداد زیادی از محصولات کشاورزی میزبان آن می باشد نظیر ( هلو، سیب، گیلاس، زردآلو، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، بادمجان، کرفس، آفتابگردان، کاهو، بادام ، توتون و…..)
روش مقابله با شته گیاهان
کنترل شته‌ها می‌تواند به دو صورت بیولوژیکی و شیمیایی انجام شود.
1- حشرات مبارز: شته‌ها دشمنان طبیعی زیادی دارند. استفاده از حشرات مبارز می‌تواند یک روش بسیار موثر در کنترل شته‌ها باشد. انواع مختلفی از کفشدوزک‌ها و نوعی از زنبورها به عنوان حشرات مبارز مورد استفاده قرار می‌گیرند. کفشدوزک‌ها با تغذیه مستقیم از شته‌ها، تعداد زیادی از آنها را در طول هفته از بین می‌برند و زنبورها نیز با تخم‌ریزی در بدن شته‌ها، آنها را تدریجاً از بین می‌برند. با این حال، استفاده نادرست از حشره‌کش‌ها می‌تواند باعث از بین رفتن حشرات مبارز شود. همچنین کاشتن برخی گیاهان مانند نعنا، رازیانه، شوید، بومادران و قاصدک نیز می‌تواند شته‌ها را از اطراف شما دور نگه دارد. در انواع شته و راه مبارزه با آن استفاده از تله‌ها و کارت‌های زرد نیز در کنترل بیولوژیکی شته‌ها موثر است.
2- عصاره‌ها: عصاره‌ها نیز می‌توانند در کنترل شته‌ها موثر باشند. برای مثال، عصاره تنباکو که شامل آلکالوئیدهایی است، به عنوان یک سم ارگانیک استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از این سم ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد. ابتدا، این سم بیشتر برای کنه‌ها مناسب است و برای شته‌ها کارآیی کمتری دارد. ثانیاً، برگ‌های تنباکو ممکن است آلوده به ویروس‌ها باشند که می‌تواند خسارات جدی در برخی گیاهان ایجاد کند. همچنین، می‌توان از عصاره سیر نیز استفاده کرد. با استفاده از مخلوطی از سیر، روغن گیاهی، پودر صابون و آب، می‌توان شته‌ها را از روی گیاهان در کنترل شته‌ها با استفاده از عصاره‌ها، این مخلوط را بر روی گیاهان پاشید تا شته‌ها را از بین ببرد.
مبارزه شیمیایی
استفاده از محصولات شیمیایی برای کنترل شته‌ها یک روش مبارزه است، اما باید با دقت و با رعایت دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه انجام شود. درست است که برخی از سموم شیمیایی می‌توانند به‌طور غیرمستقیم حشرات مفید را نیز کشته و تاثیر منفی بر روی تنوع زیستی داشته باشند. در نتیجه، برای کاهش اثرات جانبی و حفظ تعادل زیستی، می‌توانید رویایی از روش‌های زیر استفاده کنید:
1. انتخاب سموم با دقت: هنگام استفاده از سموم شیمیایی، انتخاب محصولاتی با اثرات کمتر بر حشرات مفید و محیط زیست مهم است. مطالعه برچسب محصولات، مشورت با کارشناسان مربوطه و استفاده از محصولات با عملکرد مستهلک کم و اثرات کمتر بر حشرات مفید می‌تواند مفید باشد.
2. استفاده متناوب از سموم: به جای استفاده مداوم از سموم، می‌توانید آنها را به صورت متناوب استفاده کنید. این روش به حشرات مفید اجازه می‌دهد که بازیابی کنند و تعادل زیستی را حفظ کنند.
3. زمانبندی صحیح سمپاشی: انتخاب زمان مناسب برای سمپاشی می‌تواند تاثیر بسیاری در کنترل شته‌ها داشته باشد. به عنوان مثال، انجام سمپاشی در زمان‌هایی که حشرات مفید کمتر فعال هستند می‌تواند خطر کشتن آنها را کاهش دهد.
4. استفاده از روش‌های مکمل: همچنین، می‌توانید از روش‌های مکمل طبیعی برای کنترل شته‌ها استفاده کنید. این شامل استفاده از حشرات مفید، بیولوژیکال‌ها (مواد طبیعی مبتنی بر میکروب‌ها یا حشرات مفید) و استفاده از تکنولوژی‌های مانند تله‌های مخصوص و کپسول‌های جذب آفت می‌شود.
جمع‌بندی
منابع
با ما همراه باشید
با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی