آفات مهم خیار گلخانه ای

آفات مهم در خیار گلخانه ای

داشتن محصولاتی سالم و باکیفیت هدف نهایی هر تولید کننده و کشاورزی است که در نظر دارد علاوه بر افزایش تناژ تولید، محصولاتی تولید کنند که بازار پسندی بالایی نیز داشته باشد و این موضوع مستلزم توجه به کیفیت و کمیت محصول است. آفات و حمله به محصولات یکی از مسائل مهمی است که کشاورزان، باغداران و گلخانه داران با آن سرکار دارند. در گلخانه ها انواع مختلفی از گیاهان کشت می شوند  و کاشت خیار گلخانه‌ ای در بین آن ها دارای محبوبیت بسیاری است، زیرا با ایجاد شرایط مناسب و ایده آل برای محصول در گلخانه، می‌ توان میوه‌ هایی باکیفیت و کمیت بالا را تولید کرد.

عواملی مانند آفت در گلخانه نیاز به پیشگیری و کنترل دارد. بنابراین شناسایی آفات و بیماری‌ های خیار گلخانه‌ ای برای کشاورزان و گلخانه‌ داران بسیار مهم است. آفات مهم در گلخانه ها باعث کاهش بازار پسندی محصول شده از این رو کشت گلخانه ای دارای شرایط مشخص است. در بین تمامی محصولات گلخانه ای، محصول خیار با سطح زیر کشت  3420 هکتار بیش از 90 درصد سطح زیر کشت گلخانه های کشور را تشکیل می دهد. قابل ذکر است که در مقیاس جهانی ایران، با تولید بیش از 2 میلیون تن خیار در سال پس از چین و ترکیه در رتبه سوم جهانی قرار دارد.

شرایط دمایی و رطوبت موجود درمحیط گلخانه برای رشد و تکثیر بسیاری از آفات و بیماری های گیاهی مناسب است. به همین علت پس از ورود عوامل مختلفی مثل آفت یا بیماری در گلخانه شرایط رشدی و تکثیرشان فراهم شده و در نتیجه باعث خسارات بر روی محصول می شود. آفات مهم خیار گلخانه ای انواع مختلفی مانند شته ها، تریپس، مینوز، مگس جالیز، مگس سفید، سوسک خیار، نماتد مولد غده ریشه، شب پره و کنه ها دارد که در ادامه آنها را بررسی و مطالعه می کنیم.

 

آفت کنه قرمز خیار

کنه های قرمز خیار با نام علمی Spider Mite از آفات خطرناک این محصول هستند و فعالیت آن از اول تابستان شروع می شود. این آفت از شیره گیاهی تغذیه و منجر به زخم های بسیاری در روی برگ شده که در نهایت سبب خشکی برگ می شود. اغلب کنه ها بیشتر در سطح زیرین برگ ها فعالیت می کنند و می‌ توانند در رنگ‌‌ های مختلفی از جمله سبز، زرد و حتی قهوهای ظاهر شود و با استایلت یا همان قطعات دهانی خود بافت های برگ را سوراخ نموده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند که این عمل مانع از انجام عمل فتوسنتز می شوند.

این کنه‌ اثراتی همچون تنیدن تار در روی برگ و شاخه ها مثل اثر عنکبوت به جای می گذارد و از آفات رایج باغی، گلخانه و گیاهان داخلی هستند که در صورت عدم کنترل می‌ توانند آسیب قابل‌ توجهی به گیاهان وارد کنند. خسارت وارد شده از هجوم کنه قرمز اغلب منجر به زردشدن یا برنزه‌ شدن برگ‌ ها، توقف رشد و حتی در صورت عدم درمان، باعث مرگ گیاه می‌ شود.

این آفت به‌ سرعت تولید مثل می کند. در واقع یک کنه ماده در طول عمر خود، صدها تخم می‌گذارد. این کنه‌ ها با چشم غیرمسلح قابل رویت هستند؛ اما باید دقت بسیاری در شناسایی آن ها داشت (به دلیل ریز بودنشان).  طول آنها فقط حدود ۰.۵ میلی‌ متر است. کنه قرمز در شرایط گرم و خشک رشد کرده و بوته خیار یکی از میزبان های مورد علاقه آن هاست و از شیره برگ‌‌ های خیار تغذیه کرده و در صورت عدم کنترل سبب زرد شدن، پژمرده شدن و در نهایت از بین ‌رفتن کل گیاه می‌ شوند.

راه شناسایی کنه قرمز خیار گلخانه ای

تشخیص آلودگی کنه قرمز به دلیل اندازه کوچک آنها کمی دشوار است؛ اما به طور کلی می توان سطح زیرین برگ‌‌ خیار را برای وجود لکه‌‌های ریز قرمز یا سبز و بروز لکه‌‌ های زرد روی برگ‌ ها و به دنبال آن تغییر رنگ و پژمرده شدن برگ  که نشان از وجود کنه‌ ها هستند بررسی کنید. وجود تارهای ظریف (همچون تار عنکبوت) در پشت برگ می تواند نشان دهنده آلودگی کنه قرمز باشد. با تشدید آلودگی بروز لکه‌‌ های زرد روی برگ‌ ها و به دنبال آن تغییر رنگ و پژمرده شدن برگ با تشدید آلودگی، رشد بوته کم و سبب کاهش تولید میوه می شود.

کنترل کنه قرمز خیار گلخانه ای

• حذف علف های هرز و بقایای هرس شده
• هرس کردن شاخه و قسمت های آلوده
• بهداشت گلخانه و جلوگیری از ورود عوامل آلوده
• بررسی مداوم گیاه برای حضور آفت
• کنترل رطوبت و دما
• کنترل بیولوژیک مثل کفشدوزک، کنه شکارگر
• کنترل شیمیایی: استفاده از سموم سیستمیک و آبامکتین و مالاتیون و دیازینون

 

کنه تارتن دو لکه ای (دو نقطه ای)

کنه تارتن دو نقطه ای با نام علمی tetranichus urticae متعلق به خانواده tetranichidae است و به همراه چهار جفت پا بوده که اندام و فرم بدن آنها در دو جنس نر و ماده متفاوت می باشد. حشره ماده دارای فرم بدنی درشت تر و میزان تحرک کمتری نسبت به نر بوده و فرم بدن نر نسبت ماده کشیده تر است. بدن حشرات بالغ از بالا دارای دو لکه مشکی رنگ بوده که به همین علت آنها را کنه تارتن دو نقطه ای یا دو لکه ای نام می برند. این دو قسمت تیره به دلیل نازک بودن و شفاف بودن کوتیکول روی سطح بدن حشره دیده می شود؛ اما توجه داشته باشید که بر روی بدن لار ها یا نیمف ها وجود ندارد و مشخص نیست. یکی از نشانه های حشره کامل کنه وجود همین دو لکه بر روی بدن حشره است.

کنه تارتن دو نقطه ای حشره ای گرما دوست است و در شرایط آب و هوایی گرم و رطوبت نسبی مناسب رشد می کند. در تابستان با دمای بیش از 30 درجه سانتی گراد و تغذیه غیر اصولی باغ با عناصری همچون ازت، رطوبت و آبیاری نامناسب و رطوبت نسبی پایین هوا در گرمای تابستان موجب تغیان کنه دو نقطه ای می شود.

زمستان گذرانی این حشرات به صورت ماده های تخم گذاری است و حشرات ماده در علف های هرز و یا درون خاک زمستان را سپری کرده و در هنگام مساعد شدن شرایط دمایی و رطوبتی مناسب به سمت میزبان های خود حرکت و فعالیت خود را آغاز می کنند. توجه کنید که حشرات ماده در هنگام زمستان گذرانی وارد مرحله دیاپوز اجباری می شوند و دیاپوز در کنه ها در پاییز، با کاهش طول دوره روشنایی در روز به کمتر از 10 ساعت آغاز شده و در بهار با بیشتر از 10 ساعت روشنایی و افزایش رطوبت از دیاپوز خارج می شوند. کنه های تارتن دارای مرحله تخم، یک مرحله لاروی، یک مرحله پروتئونیمف و یک مرحله دئوترونیمف را طی کرده و در نهایت مرحله بلوغ را دارد.

علائم کنه تارتن دو نقطه ای

یکی از علائم و راه های شناسایی این آفت، خاک آلود بودن سطح برگ است. علاوه بر آن تارهایی همچون تار عنکبوت در روی شاخ و برگ ها قرار دارند که رشته و تارهای نازکی هستند که این تارها در حفاظت کنه ها و تخم ها را در برابر شکارگران موثرند. همین امر موجب جذب آلودگی هوا و خاک آلود بودن سطح برگ می شود. همچنین ایجاد نقاط زرد رنگ یا رنگ پریده روی سطح برگ که ناشی از اثر تغذیه این آفت و عدم تولید کلروفیل در این ناحیه است.

کنترل کنه تارتن دو نقطه ای

• کنترل زراعی: با تغذیه و آبیاری مناسب
• کنترل مکانیکی: با استفاده از سورفکتانت و صابون ها به همراه فشار آب می توان تار ها و آلودگی سطحی را از بین برد.
• حذف علف هرز
• کنترل بیولوژی: استفاده از دشمنان طبیعی مثل سن شکارگر و کفشدوزک
• سموم شیمیایی: آبامکتین، نئورون و آتوکسازول

 

مگس سفید

مگس سفید یا همان سفید بالک Whitefly یکی از آفات مهم محصولات فضای باز و گلخانه ها و حتی برخی از گل های زینتی می‌باشد. سفید بالک گونه‌ های مختلفی بیش از 1500 گونه دارند و درمیان آن‌ها دو گونه عسلک پنبه و مگس سفید گلخانه هستند که باعث بروز خسارت به کشاورزان شده اند. طول دوره زندگی مگس سفید حدود سه الی چهار هفته می باشد و حدود 9 روز از آن را به صورت جنین در تخم می‌گذراند و بین 9 تا 17 روز را به صورت لارو و حدود 5 روز را به صورت شفیره طی کرده که در نهایت حشره کامل تولید می‌شود و می‌تواند حدود 21 تا 40 روز زنده بماند.

هر یک از مگس‌ های سفید ماده، می‌ توانند 300 تا 400 تخم بگذارد و در هر سال به طور تقریبی ده نسل تولید مثل می‌کنند. جمعیت مگس سفید به سرعت افزایش می‌یابد؛ اما باید توجه داشت که سفید بالک‌ ها به برخی از سموم مقاوم شده‌ اند و از این رو باید در انتخاب سم دقت کافی را داشت. همچنین این آفت سازگاری بسیار خوبی با گرما دارد.

مگس جالیز

مگس جالیز Dacus Ciliatus از آفات مهم و اصلی خانواده کدوییان است. میزبان این آفت محصولاتی مانند خربزه، هندوانه، خیار و کدو می باشد و پراکندگی این حشره به دلیل داشتن قدرت پرواز حشرات بالغ و حمل و نقل میوه‌ ها از مناطق مختلف به جاهای دیگر می‌ باشد. طول بدن مگس جالیز نر 5.5 تا 7 میلی متر بوده و مگس ماده بزرگتر از مگس نر می باشد که طول آن 6.5 تا 8.5 میلی متر است.

رنگ بدن حشرات کامل این آفت، نارنجی تا قهوه‌ ای با لکه‌ های زرد در قسمت جلویی شانه شناسایی می شود و بال‌ ها دارای نوارهای قهوه‌ ای تیره رنگ هستند. توجه داشته باشید که روی بال‌ های شفاف مگس دو لکه کم رنگ وجود دارد. در واقع لکه اول در حاشیه جلویی بال به طرف نوک بال امتداد داشته و لکه دوم در کنار رگ بازویی در امتداد بال قرار دارد.

مگس جالیز دارای چندین مرحله زندگی است که شامل تخم، سه مرحله لاروی، شفیره و بالغ می‌ باشد. این آفت در زمان تخم گذاری، تخم ریزی خود را در زیر پوست میوه فرو برده و تخم گذاری می‌کند. مگس جالیز به طور متوسط ​​210 عدد به طور دسته ای تخم گذاشته و تخم ها در دسته‌ های 5-15 تایی در زیر پوست میوه‌ های درختان قرار می گیرد.

علائم خسارت مگس جالیز

بیشترین خسارت مگس جالیز توسط لاروهای آن اتفاق می افتد. لاروها پس از تفریخ و خروج از تخم با ایجاد دالان هایی در درون میوه و تغذیه از بافت داخلی و گوشت میوه باعث پوسیده شدن یا قهوه ای شدن بافت می شوند. همچنین در اثر تجمع فضولات آفت قارچ‌ های ساپروفیت درون میوه رشد می‌ کنند و از میوه‌ ها بوی گندیده متصاعد می‌ شود. به طور کلی روی میوه‌ های آلوده در محل تخم گذاری سوراخ هایی ظاهر می شود که در حقیقت تخم‌ های مگس جالیز درون آن، قابل مشاهده است.

توجه داشته باشید که در اطراف محل تخم گذاری نکروز شدن (زردی) سطح میوه رخ می‌ دهد و میوه دچار تغییر رنگ می شود. در آلودگی‌ های شدید، شاهد ریزش میوه ها هستیم. رشد میوه از سوراخ محل تخم گذاری متوقف شده و میوه بیشتر از قسمت اطراف محل تخم گذاری رشد می‌ کند و علت بد شکلی و خمیدگی میوه نیز به همین علت است.

کنترل مگس جالیز

• حذف و جمع آوری میوه و قسمت های آلوده
• نصب تله ها مثل تله سراتاپ در بین ردیف ها
• محلول پاشی طعمه مسموم پروتئین هیدرولیزات و ترکیب آن با یکی از سموم فسفره مثل مالاتیون
• انجام عملیات زراعی مثل شخم و یا دیسک زدن بعد از برداشت
• استفاده از یخ آب زمستانه در زمین‌ های آلوده به مگس جالیز
• در صورت نیاز قرنطینه محصول در آن منطقه
• سموم شیمیایی مثل پروفنفوس، دلتامترین، کاراته، دیمتوات، فوزالون و سایپرمترین

جمع بندی

برای داشتن محصولی سالم و باکیفیت باید به تمام نکات در کشاورزی اعم از کنترل دما، آبیاری، حدف علف های هرز، کنترل آفات و بیماری و… توجه داشت. این توجه نه تنها باعث کاهش ضرر می شود؛ بلکه باعث افزایش بازار پسندی نیز می شود و این روند در تغذیه انسان نیز موثر است که می تواند محصول سالم و باکیفیت تهیه و استفاده کند.

 

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  ** نهاده راز خرم ،راز یک فصل پربار **