نهال استاندارد و گواهی شده، یکی از عوامل مهم در تولید محصولات باغی است. استفاده از این نهال ها موجب افزایش بهره وری و کاهش مشکلات ناشی از آفات و بیماری ها می شود. این مقاله به ارائه معیارهای انتخاب نهال استاندارد و نکات فنی در خرید و کاشت آن می پردازد.
برای مشاوره رایگان کشاورزی می توانید با شماره تماس 09109742010 در ارتباط باشید.
از محصولات زیر نیز بازدید کنید:
کود کامل 20-20-20 دامافارم ایرانی
کود اکستراژل هیومیکی PK پرهام ایران
کود اوره فسفات دامافارم ایرانی
کود مونو پتاسیم فسفات آرکا چینی
اهمیت استفاده از نهال استاندارد
کاشت نهال استاندارد در احداث باغ، یکی از مهم ترین عوامل موفقیت در تولید میوه های باکیفیت و پربازده است. نهال درختان میوه پس از طی دوره رشد رویشی (3 تا 5) سال به مرحله باردهی می رسند. در طول این مدت جهت حفظ، تربیت و مراقبت از این نهال ها سرمایه زیادی هزینه می شود و در آمدی نیز در این مدت ندارد. به همین دلیل کاشت نهال آلوده به بیماری و آفت، باعث تغییر و کشت مجدد نهال بعد از چند سال می شود که باغداران را متحمل هزینه های سنگینی خواهد کرد.
نهال های استاندارد دارای ویژگی های ژنتیکی برتر، مقاوم به بیماری ها و آفات و متناسب با شرایط اقلیمی منطقه هستند. در بسیاری از موارد، باغ هایی که از نهال های غیراستاندارد استفاده کرده اند، با مشکلاتی مانند کاهش رشد، باردهی نامناسب و شیوع بیماری های مختلف روبه رو شده اند. از این رو، انتخاب نهال سالم و استاندارد به عنوان یک سرمایه گذاری بلندمدت برای باغداران توصیه می شود.
ویژگی های نهال استاندارد، سالم و شناسه دار
- نهال های مرغوب از ارقام میوه انتخابی به دو روش تهیه ارقام اصلاح شده و یا تهیه نهال پیوندی انجام می شود.
- نوع رقم و پایه مشخص باشد: نهال باید دارای اطلاعات شناسنامه ای مشخص از جمله نوع رقم و پایه باشد و آلوده به هرگونه آفت و بیماری نباشد، تا باغدار بتواند براساس شرایط منطقه ای، انتخاب صحیحی انجام دهد.
- سن پایه و رقم پیوندی: پایه باید دو ساله و پیوندک یک ساله باشد. این ویژگی تضمین می کند که نهال رشد کافی داشته و آماده انتقال به باغ است.
- التیام زخم محل پیوند: نهال بایستی در قسمت محل پیوند به خوبی جوش خورده باشد و پوست، پایه و پیوندک را کامل پوشانده و التیام یافته باشد.
- ریشه سالم و طبیعی: نهال نباید دارای ریشه های غیرطبیعی، چنگالی، گره دار یا پیچ خورده و تومور غیرطبیعی باشد. وجود این موارد نشان دهنده رشد نامناسب نهال در خزانه است و ممکن است در آینده مشکلاتی برای گیاه ایجاد کند.
- ساقه و تنه قوی: نهال باید دارای تنه ای راست و یک تنه با شاخه بندی مناسب باشد تا در آینده بتواند به درختی قوی و بارده تبدیل شود.
- جوانه های سالم: نهال باید دارای جوانه های سالم و خفته به خصوص در دو سوم قسمت پایینی باشد تا پس از کاشت و سربرداری این جوانه ها شروع به فعالیت نموده و شاخ های مناسب در جهات مختلف تنه درخت ایجاد نماید. همچنین هیچ نشانه ای از بیماری، زخم یا حمله آفات در جوانه ها مشاهده نشود.
- قطر مناسب: قطر نهال در ۲۰ سانتی متری بالای محل پیوند باید متناسب با استانداردهای توصیه شده (5/1-1 قطر و حداقل ارتفاع 80 سانتیمتر) باشد.
- نهال استاندارد و گواهی شده: بایستی دارای گواهی تایید از حفظ نباتات استان باشد و هر نهال دارای لیبل با نام تولید کننده، نام نهال، پایه، رقم، سال تولید و شماره مجوز تولید باشد.
نکات فنی در خرید نهال
- انتخاب پایه و رقم مناسب: انتخاب پایه و رقم نهال باید بر اساس شرایط اقلیمی، نوع خاک، میزان آب در دسترس و مقاومت به بیماری ها انجام شود. پایه های بذری و رویشی دارای ویژگی های متفاوتی هستند که باید متناسب با شرایط منطقه انتخاب شوند.
- رقم گرده افشان: برخی درختان برای باردهی مطلوب نیاز به رقم گرده افشان دارند. گونه هایی مانند بادام، گیلاس، پسته و سیب نیاز به درخت گرده افشان مناسب برای بهبود گرده افشانی و افزایش تولید میوه دارند.
- خرید از نهالستان های مجوزدار: خرید نهال از نهالستان های دارای مجوز رسمی و گواهی استاندارد باعث اطمینان از سلامت و اصالت نهال می شود و از مشکلات بعدی جلوگیری می کند.
- شناسه و فاکتور خرید: هر نهال باید دارای شناسه رسمی باشد که نشان دهنده صحت و سلامت آن است. خرید از نهال های بدون شناسنامه می تواند باعث بروز مشکلات جبران ناپذیری در باغ شود.
نکات فنی در جابه جایی و حمل نهال
- تهیه نهال از نزدیک ترین نهالستان مجوزدار: تهیه نهال از نهالستان های محلی باعث کاهش زمان جابجایی و جلوگیری از بروز تنش های محیطی برای گیاه می شود.
- ضدعفونی ریشه ها: قبل از حمل، ریشه های نهال باید به طور کامل شست و شو داده شده و با سموم قارچ کش ضدعفونی شوند تا از انتقال بیماری های خاکزی جلوگیری شود.
- بسته بندی مناسب: نهال ها به دو صورت کاشت در خزانه (نهال ریشه لخت) و کاشت در گلدان یا کیسه های نهال پلاستیکی هستند. نهال ها باید به صورت بسته های ۲۵ تا 50 تایی، شناسه دار و با بسته بندی مناسب (مانند گونی نمدار کنفی یا پلاستیکی برای نهال هایی که از زمین خزانه درآورده می شوند و ریشه لخت هستند) آماده شوند تا در هنگام حمل و نقل دچار آسیب نشوند.
- حمل صحیح: نهال ها باید در کامیون های دارای اتاق مناسب حمل شوند تا از وزش باد، نور خورشید و خشک شدگی جلوگیری شود.
- اخذ گواهی بهداشت نباتی: پیش از جابه جایی نهال، تولید کننده باید گواهی بهداشت گیاهی را از نهالستان دریافت کند تا از سلامت و عدم آلودگی نهال ها اطمینان حاصل شود.
- انبار کردن نهال تا زمان کاشت: اگر بین زمان تهیه نهال تا زمان کشت فاصله باشد، برای پیشگیری از خشک شدن نهال، یک شیار به عمق و عرض نیم متر ایجاد کرده و ریشه نهال ها را در آن قرار داده و با خاک پوشانده و سپس خاک را مرطوب نمایید. با این روش می توان نهال را چندین روز تا زمان کاشت سالم نگه داشت.
مشکلات خرید نهال بدون شناسه
- عدم دریافت حمایت های فنی و حقوقی: نهال های بدون شناسه تحت نظارت رسمی نیستند و در صورت بروز مشکل، هیچ نهادی پاسخگوی آن نخواهد بود.
- خطر اختلاط ارقام: نهال هایی که بدون شناسنامه عرضه می شوند، ممکن است از نظر نوع رقم دچار اختلاط باشند و در نتیجه عملکرد باغ را کاهش دهند.
- انتقال بیماری ها و آلودگی ها: نهال های بدون گواهی بهداشت ممکن است ناقل بیماری های قارچی، ویروسی و باکتریایی باشند که موجب خسارت های اقتصادی به باغداران می شود.
- عدم امکان پیگیری مشکلات: در صورت خرید نهال از واسطه های غیر رسمی، در صورت بروز مشکل، امکان پیگیری و جبران خسارت وجود نخواهد داشت.
نکات مهم کاشت نهال درختان میوه
برای کاشت نهال باید به نکات مهمی توجه کرد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
زمان مناسب کاشت نهال
بایستی بعد از رفع خطر یخبندان زمستان و قبل از باز شدن جوانه ها در اسفند ماه انجام شود. این کار باعث افزایش گیرایی نهال شده و به رشد بهتر آن کمک می کند.
انتخاب مکان مناسب
درختان را در محلی با نور کافی، خاک مناسب و زهکشی خوب بکارید. زمین باید به خوبی آماده شده (شخم و تسطیح) و دارای زهکشی مناسب باشد تا از پوسیدگی ریشه نهال جلوگیری شود.
مناسب ترين سيستم كاشت درختان سردسيري، سيستم مستطيلي و جهت مناسب بر اساس شيب زمين شرقي- غربي و يا شمالي – جنوبي است (در اراضي شيبدار و تپه اي سيستم مثلثي و كشت بر روي خطوط تراز است).
در مناطقي كه خطر سرماي زودرس بهاره وجود دارد، كشت نهال در شيب هاي شمالي و غربي و در صورت خطر سرماي ديررس بهاره، كشت در شيب هاي جنوبي و شرقي صورت گيرد.
ارقام
ارقام زود گل و حساس به سرماي بهاره در بالاي شيب و ارقام متحمل تر در پايين شيب ها كشت شوند.
فاصله کاشت
فاصله مناسب براي هسته دارها (انواع آلو، گیلاس، آلبالو، زردآلو) 8 ×6 متر، هلو 5 ×4 متر و دانه دارها (سیب، به، گلابی) 7 ×5 متر و گردو 10 ×10 متر، انجیر دیم 10 ×10 می باشد.
حفر چاله
علامت گذاری محل کاشت درختان با رعایت فواصل کاشت استاندارد برای هر گونه انجام گردد. حفر چاله یا گوده بر اساس نوع درخت و جنس خاک بهتر است در پاییز انجام شده و چاله هایی به قطر 50 تا 100 سانتی متر و عمق 60 تا 100 سانتی متر ایجاد گردد. برای حفر چاله و هنگام گودبرداری، خاک رویی را به عمق یک بیل در یک سمت و خاک زیرین را در سمت دیگر چاله بریزید. خاک رویی جدا شده چاله ها را با هم حجم خودش، کود پوسیده مخلوط کرده و در ته چاله بریزید.
حذف ریشه های شکسته، زخمی و آسیب دیده و ضد عفونی ریشه با قارچکش قبل از کاشت نهال انجام شود. برای پیشگیری از آلوده شدن ریشه ها به بیماری های قارچی و حفاظت از ریشه در هنگام کاشت می توان ریشه های نهال را در محلول ضدعفونی آماده شده (سم قارچکش: 300 گرم+ خاک رس: 10 کیلوگرم+ آب: 100 لیتر) فرو برد و سپس اقدام به کاشت نمود.
جهت پیوند بایستی رو به باد باشد (باد به پشت محل پیوند برخورد کند) تا از شکستن محل پیوند جلوگیری شود.
کاشت در عمق مناسب
نهال را در عمقی بکارید که طوقه آن هم‌سطح با خاک و محل پیوند حتما بالای خاک قرار داشته باشد. ریشه نهال ها نبایستی از خاک بیرون بماند و همچنین نباید بیش از حد زیر خاک قرار داده شوند. گودال را با خاک پر کنید و اطراف خاک محل کاشت را با پا فشار دهید.
- محل پیوند: در نهال پیوندی محل پیوند کمتر از 20 سانتی متری سطح زمین نباشد.
- آبیاری صحیح: بلافاصله پس از کاشت، آبیاری کافی انجام دهید و برنامه منظم آبیاری داشته باشید.
- حفاظت و مراقبت: نهال ها را توسط قیم در برابر باد و توسط ایجاد توری از آفات و حیوانات جونده محافظت کنید.
- سربرداری: پس از اطمینان از استقرار گیاه در خاک، حذف شاخه های خشک در خاک و سربرداری از ارتفاع 60 تا 80 سانتی متری برای هسته دارها (هلو، آلوها، شلیل، گیلاس و آلبالو) و 80 تا 100 برای دانه دارها (سیب، به و گلابی) و گردو 100 تا 120 سانتیمتری با توجه به نوع مناسب است.
- هرس نهال: هرس فرم دهی پس از تشکیل شاخه های جانبی در سال آینده انجام گردد.
کودهای مناسب کاشت نهال
کوددهی مناسب یکی از مراحل مهم در کاشت نهال است. تغذیه کودی مناسب نهال می تواند باعث افزایش ریشه زایی نهال، تحریک رشد و افزایش مقاومت آن در برابر آفات و بیماری ها شود.
کودددهی در هنگام کاشت نهال
در ته گودال، از کود هیومیک اسید گرانوله به همراه کودهای فسفاته و پتاسه به صورت مخلوط با خاک در کف چاله ها می توان استفاده نمود. ریشه نهال به هیچ عنوان نبایستی با کودها در تماس قرار گیرد.
کوددهی بعد از کاشت نهال
در اسفند ماه، شروع کودهی پس از استقرار نهال و جوانه زدن و برگ دهی نهال در فصل بهار می توان از از کودهای هیومیک اسید و کود NPK فسفر بالا استفاده نمود. در خرداد تا اوایل تیر ماه استفاده از کود NPK (10-10-10) در حد کم و مورد نیاز نهال به صورت کود آبیاری و محلولپاشی توصیه می شود. استفاده زیاد از کودهای حاوی نیتروژن باعث صدمه به ریشه های نهال در سال اول می گردد. همچنین برای ایجاد مقاومت نهال در برابر سرمای زمستانه می توان از کودهای گرانول پتاسه و گوگرد مانند کود سولفات پتاسیم در اوایل پاییز به صورت چالکود استفاده نمود.
جمع بندی
انتخاب نهال استاندارد و رعایت نکات فنی در خرید، حمل و کاشت، موجب افزایش عملکرد باغ و کاهش مشکلات در آینده خواهد شد. سرمایه گذاری روی نهال سالم و استاندارد، تضمینی برای موفقیت در تولید محصولات باغی باکیفیت بالا محسوب می شود. استفاده از نهال های دارای گواهی و خرید از مراکز معتبر، و همچنین رعایت نکاتی همانند انتخاب رقم مناسب با منطقه، جلوگیری از آسیب به ریشه ها در هنگام کاشت، آبیاری منظم و کوددهی به میزان مناسب و حفاظت از نهال در برابر تنش های دمایی، بهترین راهکارها برای گیرایی و رشد اولیه نهال و ایجاد باغی با درختان سالم و پرمحصول است.