بیماری های شایع در بادمجان
مقدمه
بیماری های گیاهان از جمله مهم ترین مسئله و مشکل در کشاورزی است و اطلاع و تشخیص بیماری در گیاهان نیز قابل اهمیت بوده چرا که در کنترل و درمان آن ها می تواند اثر بالایی را داشته باشد .بررسی و شناخت بیماری های مهم بادمجان بسیار قابل اهمیت است چرا که بادمجان یکی از محصولات پر مصرف و بازار پسند در بین صیفی جات است . بادمجان همانند سایر محصولات در کشاورزی ، دچار بیماری ها شده و در صورت عدم کنترل و مقابله با آن ها ، شاهد کاهش عملکرد محصول و کاهش میزان تولید در هر هکتار می شود .
مشخصات محصول بادمجان
محصول بادمجان ، گیاهی حساس و نیمه مقاوم و یک ساله است که در مناطق معتدل کاشته میشود و ساقه های آن اغلب خشبی و خاردار است . گل های بادمجان سفید رنگ و یا متمایل به بنفش بوده و دارای پنج گلبرگ و پرچم‌هایی به رنگ زرد است . برگ‌های آن بزرگ و خشبی بوده و میوه به صورت تخم مرغی و یا کشیده شکل است و تا ارتفاع ۴۰ الی ۱۵۰ سانتی متر رشد می‌کند .
بیماری های مهم بادمجان
محصول بادمجان همانند سایر محصولات تا کنون کشت شده در کشاورزی مورد حمله بیماری ها قرار می گیرد . دانستن مهم ترین و شایع ترین انواع بیماری و تشخیص به موقه و درست از بیماری در بادمجان بسیار مهم است چرا که می توان تا قبل گسترش بیماری و یا همه گیری بوته ها به بیماری آن را کنترل و مقابله کرد . بادمجان دچار به بیماری های مختلفی می شود که برخی از آن ها از یک دسته منشاء می شود مثل بوته میری یا مرگ گیاهچه که عوامل ایجاد کننده بیمارى بوته میری قارچ هایی همچون Rhizoctonia solani, Acremonium spp, Fusarium equiseti, ، Pythium spp،است و هر یک از آن ها می توانند خسارات جبران ناپذیری را به گیاه وارد کنند . از این رو به شناخت و بررسی برخی از آن ها می پردازیم .
بوته میری چیست ؟
بوته میری (Damping off) یا مرگ گیاهچه یکی از بیماری قارچی خاکزاد است که به پوسیدگی بافت های ساقه و ریشه گفته می شود و از طریق خاک انتقال پیدا می کند و می تواند سبزیجات و گل را آلوده کند و در نهایت از بین ببرد . توجه کنید این بیماری می تواند بعد از گذشت چند روز ، گیاه را از قسمت طوقه آسیب وارد کرده و می میرند . بیشترین میزان ابتلا به بیماری بوته میری ، در فصول سرد و خاک مرطوب رخ می دهد و عمدتا دانه‌ها و نهال‌های جدید و ضعیف را هدف قرار می‌دهد .
عوامل ایجاد کننده بیمارى بوته میری:
همانطور که از قبل ذکر شد ، قارچ هایی همچون Rhizoctonia solani, Acremonium spp, Fusarium equiseti, ، Pythium spp، رایج ترین نوع پاتوژن ها و عوامل بیماری زایی هستند که موجب ایجاد بروز بیماری بوته میری در گیاهان می شوند . این قارچ ها در شرایط نامساعد نیز می توانند زنده بمانند که در خاک یا روی وسایل و ادوات آلوده به خاک جا به جا می شوند و این موضوع در کنترل بیماری قارچی بوته میری ، بسیار مهم است .
بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی بادمجان
بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی بادمجان از جمله از مهم ترین بیماری های این محصول است و در مناطق جنوب ایران خسارت بسیار زیادی را به کشاورزان وارد کرده است . بسیار مهم است که بدانید این بیماری خاکزاد بوده و به این معنی است که از طریق خاک انتقال پیدا می کند . خسارت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در بادمجان از طریق مسدود کردن آوندها در ناحیه طوقه موجب ضعیف شدن گیاه شده که در نهایت می تواند مرگ گیاه را به دنبال داشته باشد . توجه داشته باشید که نشاء های بادمجان میتوانند علائم این بیماری را نشان دهند اما مشخصات حضور این بیماری در ابتدای دوره رشد گیاه کمتر دیده میشود و هرچه گیاه رشد کند مشخصات و علائم بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی بادجان بیشترمشاهده میشود .
خسارت پژمردگی ورتیسیلیومی بادمجان بدین گونه است که در ابتدا نوک برگ‌ها لکههای v شکل و زرد رنگ مشاهده میشود و برگ معمولا از برگ‌های پایینی یا مسن گیاه شروع می شود که در نهایت کل گیاه را آلوده می کند . در هنگام برش طولی و یا عرضی ساقه گیاه بادمجان آلوده ، آوندها تغییر رنگ داده و به رنگ قهوهای تیره تبدیل می شوند و میتواند به مغز ساقه و شاخههای دیگر گسترش یابد . از این رو انتقال آب و مواد غذایی به بخشهای مختلف و بالایی گیاه جلوگیری کرده و موجب ضعف گیاه می شود .
کنترل این بیماری :
- ضد عفونی خاک با قارچکش
- جلوگیری از ایجاد بیماری در نشاء
- جمع آوری بقای آلوده گیاهی
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان
- استفاده ار ارقام مقاوم
- مصرف سموم شیمیایی
بیماری ساق سیاه بادمجان
بیماری ساق سیاه بادمجان یکی دیگر از بیماری های شایع در کشاورزی است و خسارات بسیاری را بر اساس شدت بیماری به کشاورز وارد می کند . عامل بیماری ساق سیاه بادمجان ، قارچ Phytophthora capsici بوده و یک عامل بیماری زای خاکزاد است و می تواند نسبت به شرایط محیطی سخت متحمل باشد . این بیماری و یا پاتوژن توانایی بقا در میزبان های جایگزین و خاک ها حتی به مدت 3 سال را نیز دارد . یکی از شیوه های بروز بیماری ساق سیاه بادمجان از طریق آبیاری و یا آب های سطحی است و با زهکشـی ضعـیف و رطوبت نسبی بسیار بالا می تواند جا به جا شود که در نهایت به قسمت‌های بالایی گیاه بادمجان یعنی ساقه ، برگ و در آخر میوه می رسد و کل بوته را آلوده می‌کند . دمای متناسب جهت فعالیت و گسترش این عامل بیماری زا بین 7 تا 37 درجه سانتیگراد می باشد که می تواند رشد گیاه را کند . توجه داشته باشید که در شرایط ایده آل دمای بالا و رطوبت زیاد ، بیماری ساق سیاه بادمجان می تواند به سرعت پیشرفت کرده و گسترش پیدا کند و هر چه دمای محیط و خاک سردتر باشد ، شیوع و گسترش بیماری را محدود تر می کند .
علائم خسارت ساق سیاه بادمجان در محل آلودگي ، ابتدا لكه هایی قهوه ای رنگ ، مایل به تیره و يا سياه بر روی ساقه ها در نزدیکی سطح خاک ظاهر می شود . اگر رطوبت نسبی زیاد باشد ، تمام قسمت های گیاه تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند و در پی آن ریشه های آلوده قهوه ای رنگ و مایل به تیره شده (در صورت حضور در مراحل اولیه گیاه ، سبب از بین رفتن نشاها می شوند ) و علائم در برگ ها و میوه به صورت لکه های سبز تیره تا قهوه ای آب سوخته مشاهده می شود . در صورت عدم کنترل این بیماری لکه های قهوه ای تیره ساقه را در بر گرفته و منجر به مرگ گیاه می شود .
کنترل این بیماری :
- ضد عفونی محل خزانه و خاک
- کنترل رطوبت و آبیاری
- ابیاری اصولی و ضد عفونی و شستش.ی ادوات و لباس کشاورزی
- تنظیم دمای گلخانه
- شخم عميق و زير خاك كردن بقاياي گياهان
- تناوب زراعي سه ساله و رعایت فاصله كاشتن بوته ها
- استفاده از سم/کود کشاورزی مثل مافاکوپر ، ماکسیفوس مس
- استفاده از سموم شیمیایی مثل متالاکسیل + مانکوزب ، بردوفیکس و اکسی کلرور مس
بیماری پژمردگی فوزاریومی بادمجان
بیماری گیاهی پژمردگی فوزاریومی بسیار گسترده است و در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله گیاهان خانواده بادمجانیان ، حبوبات و صیفی جات حظور پیدا می کند . بیماری پژمردگی فوزاریومی بادمجان یک پاتوژن خاکزاد است که از طریق قارچی به نام Fusarium oxysporum به گیاه بادمجان حمله می‌کند . یکی از ویژگی های بسیار مهم این قارچ ، توانایی زنده ماندن و بقا در خاک را به مدت چندین سال است که از طریق آبیاری ، جابه‌جایی ماشین آلات کشاورزی و دیگر حشرات نیز می تواند گسترش پیدا کند و سایر بوته های سالم را آلوده کند . بیماری پژمردگی فوزاریومی بادمجان از طریق ریشه وارد گیاه شده و سپس موجب ایجاد تداخل در عملکرد آوند ها میشود که این آوند ها وظیفه و نقش رساندن آب و مواد غذایی به گیاه را دارند و با گسترش آلودگی به سمت ساقه‌ها و برگ‌ها ، جریانات آب و مواد غذایی به گیاه کاهش یافته که درنتیجه این اختلال ، برگ ها و ساقه پژمرده و زرد می‌شوند . دمای متناسب جهت رشد فوزاریوم بادمجان حدود ۲۸ درجه سانتیگراد است از این رو بیماری در هوای گرم شیوع بیشتری دارد . ( توجه داشته باشید که با گسترش این بیماری ، امکان دارد گیاه را قبل از کامل شدن دوره شدی از بین ببرد و سبب مرگ آن شود )
علائم خسارت پژمردگی فوزاریومی بادمجان معمولا در ابتدا برگ‌های پایین و مسن تر گیاه را مورد حمله قرار می‌دهد و به مرور سرار گیاه را در بر می گیرد . علائم مهم این بیماری می توان به روشن شدن رگبرگ‌های فرعی و سبز ماندن رگبرگ‌های اصلی و زردی برگ‌ها در یک طرف گیاه ، پژمردگی و افتادگی یا شل شدگی برگ ، در صورت برش عرضی و یا طولی ساقه دارای رگه‌های تیره‌ای در میان آن‌ها نیز می توان اشاره کرد .
کنترل این بیماری :
- کاشت ارقام مقاوم و متحل به گرما
- شخم‌زدن عمیق خاک قبل از کاشت نشا
- حداقل استفاده از کود های نتیروژنه (زیرا این بیماری نسبت به این ماده حساس است)
- کنترل رطوبت و آبیاری و عدم آبیاری بارانی
- ضدعفونی خاک با قارچکش هایی همچون بردوفیکس
- شستشو و ضدعفونی ادوات و ماشین آلات کشاورزی
- زهکشی مناسب خاک
- حذف علف های هرز
- استفاده از سموم کـاربنـدازیم و مـتالاکسـیل می‌توانید بذرها را قبل از کاشت
نتیجه گیری
پیشگیری های قبل از بروز بیماری و استفاده از قارچ کش ها و ضدعفونی کننده های مناسب ، یکی از انواع روش هایی هستند که می توانند در جلوگیری و کنترل بیماری ها موثر باشند . جهت جلوگیری از بروز بیماری ، کنترل زراعی و بهداشت مزرعه می تواند در کاهش هزینه تهیه و مصرف سموم قارچ کش های شیمیایی موثر باشد و می تواند از بروز بسیاری از آفات و بیماری های گیاهی از جمله بیماری های بادمجان جلوگیری کند اما گاهی این روش ها کافی نیست و بهتر است با مصرف سموم در حد اعتدال و مصرف سم متناسب با هر بیماری ، ان ها را کنترل نمود .
منابع بیماری های مهم بادمجان
برای اطلاع از قیمت و خرید کود و سموم کشاورزی نهاده راز خرم و دیدن مطالب به روز کشاورزی به اینستاگرام شرکت نهاده راز خرم مراجعه کنید.