علف هرز گل جالیز و راهکار کنترل آن

علف هرز گل جالیز

مقدمه

علف های هرز از جمله مواردی است که کشاورزان ، باغداران و گلخانه داران با آن رو به رو هستند . علف های هرز گونه های مختلفی دارد که یکی از انواع آن ها گل جالیز است . گل جالیز و سایر علف های هرز سبب ضعف گیاه میزبان شده و از مواد تغذیه میزبان استفاده می کنند و همین امر سبب ضعف گیاه شده که در نتیجه آن کاهش تناژ محصول و خسارت به کشاورزان را به دنبال دارد .

موفولوژی گل جالیز

علف هرز گل جالیز یا گلک (Orobanche) یک انگل اجباری گیاهان دو لپه ای است که از خانواده Orobanchaceae می باشد . گل جالیز یک گیاه یک ساله بوده همچنین این علف هرز دارای ساقه ی گوشتی و زرد مایل به قهوه ای به ارتفاع 15 تا 50 سانتی متر است، گل آذین هایی به صورت سنبله و غیر متراکم می باشد . رنگ گل آن سفید مایل به آبی یا ارغوانی و یا زرد رنگ است . قابل ذکر است که معمولا عمق ریشه گل جالیز با توجه به عمق ریشه گیاه میزبان رشد می کند و میزان عمق ریشه در گیاهان مختلف متفاوت است . علف هرز گل جالیز به دلیل نداشتن برگ نمی تواند عمل فتوسنتز انجام دهد و این امر سبب می شود که مواد تغذیه ای و آب به میزان زیادی از میزبان دریافت کند و ایجاد پژمردگی و در نهایت مرگ گیاه میزبان می شود . گل جالیز انگل میزبان هایی مثل گوجه فرنگی ، خیار ، فلفل ، بادمجان ، سیب زمینی ، هندوانه ، آفتابگردان ، پیاز ، عدس ، باقلا ، گلرنگ ، هویج ، کلزا و درخت زرد آلو و… می باشد . این گیاه به سختی کنترل می شود به گونه ای که هیچ گونه سمی که بتواند کامل آن را کنترل وجود ندارد و فقط مقداری  اثر گذار است . میزان خسارت آن بسته به نوع میزبان و شدت حضور گل جالیز متفاوت است و بین 5 تا 100 درصد خسارت از این گل گزارش شده . از بین گونه های گل جالیز ، 36 گونه آن در ایران مشاهده شده که از مهم ترین گونه علف هرز گل جالیز گونه مصری دو واریته P. aegyptiaca var. aemula و P. aegyptiaca var. aegyptiaca می­باشند .

بیولوژی گل جالیز (گلک)

تکثیر و ازدیاد علف هرز گل جالیز به وسیله بذر صورت گرفته و موارد مهم چرخه زندگی انگل گل جالیز دوره آماده­ سازی بذر، جوانه­ زنی، تشکیل هوستاریوم، نفوذ به بافت میزبان می باشد . گرده افشانی گل­های دوجنسی به وسیله حشرات انجام می­شود و بذر­ها در کپسول­ها ایجاد شده که با خشک شدن کپسول آزاد می­گردند . جوانه‌زنی و رشد بذرهای این گل در خاک، بعد از زمستان گذرانی مواد محرک را ترشح کرده و از ریشه گیاه میزبان تغذیه می کند. هنگامی که جوانه زنی بذر گل جالیز صورت گرفت ،جوانه اطراف ریشه گیاه میزبان قرار می گیرد. نفوذ به ریشه میزبان از طریق ترشح آنزیم‌ها و ورود به سلول‌هاي مکینه صورت گرفته . در واقع هنگامی که جوانه­ زنی به وسیله محرک­ها آغاز می­شود، ریشه ­چه­ ها ظهور کرده و به وسیله زائده ­های مویین و چسبناک به سطح ریشه میزبان می­چسبند.ساقه گل دهنده ظرف 3 تا 4 هفته از خاک خارج شده و به ارتفاع 50 سانتی­متری نیز می رسد . شرایط تغذیه گل جالیز بدین صورت است که مکینه گل جالیز توسط آوند، آب و موادغذايی موردنیاز خود را دريافت می‌کند. همین امر سبب ضعف، پژمردگی، کاهش رشد شده که در صورت عدم کنترل موجب مرگ گیاه میزبان می‌گردد. توجه داشته باشید که انگل گل جالیز برای جوانه زنی به محیط مرطوب و دمای 18 تا 23 نیاز دارد که در ادامه به آن میپردازیم .

شرایط رشدی گل جالیز

به طور کلی گل جالیز از علف های هرز انگل بسیار مقاوم است و با متناسب بودن شرایط رشدی، ظهور پیدا می کند که سب تغذیه از میزبان و خشک شدن آن می شود . دما یکی از عوامل مهم در رشد این گیاه است و دمای 18 تا 23 درجه سانتی گراد دمای متناسب برای جوانه زدن و اتصال مکینه به گیاه میزبان می‌باشد. توجه داشته باشید برخی از گونه ها این گل گرمای بیشتر را تحمل می کنند . رطوب دومین عامل مهم در رشد گل جالیز می باشد. وجود رطوبت خاک ، شرط مهمی برای جوانه زنی گل جالیز می‌باشد. این علف هرز انگل ، مناطقی با رطوبت نسبی ترجیح می‌دهند. نوع خاک نیز بر روی رشد این علف هرز موثر است و معمولا گونه های این گیاه خاک های قلیایی را ترجیح می دهند .

کنترل علف هرز گل جالیز

پیشگیری گل جالیز

• استفاده از بذر های اصلاح شده
• ضد عفونی خاک
• کشت متناوب و مدیریت تلفیقی
• کنترل علف هرز میزبان در اطراف مزرعه و مسیر آبیاری
• تنظیم تاریخ کشت ( کشت زود هنگام آفتابگردان سطح آلودگی با گل جالیز را در اسپانیا کم می کند )
• در صورت نیاز ایجاد و یا حفظ قرنطینه
• جاوگیری از ورود آب مزارع بالا تر و رد شدن از قسمت آلوده
• وجین دستی
• آفتاب دهی و پوشاندن سطح خاک با پلاستیک شفاف و آفتاب دادن خاک با نور می‌باشد ( با افزایش دمای خاک بذر­های گل‌جالیز از بین می­روند)
• عمق شخم ( شخم عمیق )
• کاشت گیاهان تله مثل شبدر ، چاودار و آفتابگردان
• کنترل بیولوژیک
• رعایت بهداشت زراعی
• مصرف کود مرغی (در مواقعی برای ریشه این انگل در عمق 10 سانتی متر)
• مصرف سموم شیمیایی

و…

مبارزه با این انگل گیاهی سخت است به دلیل آنکه بذر این گیاه بسیار مقاوم است و قوه نامیه خوبی دارد همچنین در خاک می تواند به مدت چندین سال (حتی تا 10 سال ) باقی بماند و به وسیله آب ، باد ، ماشین آلات و ادوات کشاورزی و لباس آلوده به زمین های دیگر انتقال پیدا کند . اما به طور کل می توان به مدیریت تلفیقی ، تغذیه مناسب ، ضد عفونی خاک ، آفتاب دهی (بهترین روش کنترل)، استفاده از سموم علفکش ، تنظیم دما ، رطوبت ، کنترل زراعی اشاره نمود . مدیریت کودهای شیمیایی می تواند در کاهش خسارت گل جالیز موثر باشد مثل کود نیتروژنه . تحقیقات نشان داده که تمایل گل‌جالیز به خاک های فقیر بیشتر است . مصرف سموم شیمیایی مناسب علیه این علف هرز شامل سولفوسولفورون ( آپیروس ) – گلایفوزیت ( رانداپ ) که تا حدودی می تواند آن را کنترل کند .

نتیجه گیری

علف هرز گل جالیز عملکرد میزبان را به شدت کاهش داده و در خیلی از مواقع سبب مرگ آن می شود . مواردی همچون برطرف کردن آلودگی لکه ای به گونه ای که با مشاهده اولین آلودگی در مزرعه اقدامات لازم جهت ممانعت از بذر دهی گل جالیز صورت گیرد . با رعایت نکات بهداشتی و موارد از قبل ذکر شده به داشتن محصولی پر بار و با کیفیت کمک خواهد کرد .

منابع

https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

  ** نهاده راز خرم ،راز یک فصل پربار **