رنگ مغز گردو از معیارهای مهم در تعیین کیفیت و بازارپسندی آن است. سفیدی مغز گردو نه تنها بر ظاهر و طعم محصول تاثیر می گذارد، بلکه بر زمان فروش و بازارپسندی آن نیز تاثیر مستقیم دارد. بسیاری از باغداران برای سفید شدن مغز گردو از کودهای مناسب در مراحل مختلف رشد درخت به خصوص در زمان رشد میوه استفاده می کنند. این کودها می تواند به بهبود کیفیت و سفیدی مغز آن کمک کند. در ادامه به بررسی انواع کودهای موثر در افزایش سفیدی مغز گردو و نقش عناصر غذایی مانند نیتروژن، پتاسیم و ریز مغذی ها می پردازیم.
اهمیت سفیدی مغز گردو و راهکارهای بهبود آن
سفیدی مغز گردو از اهمیت بسیاری برخوردار است و جزو مهم ترین ویژگی این محصول به حساب می آید. رنگ مغز گردو رابطه مستقیمی با بازار پسندی و کیفیت محصول دارد؛ زیرا مصرف کنندگان اغلب گردوهایی با مغز روشن و یکدست را تهیه می کنند. در واقع سفیدی مغز گردو نشان دهنده تازگی، طعم مطلوب و عدم وجود اکسیداسیون است. بنابراین، تولید گردو با مغز سفید نه تنها رضایت مشتری را جلب می کند، بلکه صرفه اقتصادی و سود بیشتری برای باغداران به همراه دارد. به طور کلی تیرگی رنگ مغز گردو ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند اکسیداسیون، کمبود عناصر مغذی، آفات یا شرایط نامناسب خشک کردن باشد.
توجه کنید که برای افزایش سفیدی مغز گردو، باید به چند نکته اهمیت داد که یکی از این عوامل شامل تغذیه مناسب درخت است. استفاده از کودهای حاوی پتاسیم، روی و بور در کاهش تیرگی مغز موثرند. همچنین آبیاری منظم نیز از تنش های آبی که موجب تیرگی مغز می شوند، جلوگیری می کند. از دیگر نکاتی که کمتر به آن توجه می شود، زمان برداشت است. زمان برداشت مناسب در سفیدی مغز میوه موثر است. معمولا زمان مناسب برداشت پس از رسیدن کامل گردو و قبل از ترک خوردن پوست سبز آن است. شیوه خشک کردن نیز در سفیدی مغز گردو موثر است. خشک کردن سریع و اصولی محصول از اکسیداسیون و تغییر رنگ مغز گردو جلوگیری می کند. نگهداری گردو در محیط خشک و خنک و استفاده از بسته بندی های مناسب، سفیدی مغز را در زمان انبارمانی حفظ می کند.
نقش تغذیه کودی در سفیدی مغز گردو
همانطور که می دانید کمبود یا عدم تعادل عناصر غذایی می تواند سبب تیرگی مغز، کاهش بازارپسندی و افت ارزش اقتصادی محصول شود. یکی از مهمترین عناصر موثر در سفیدی مغز گردو عنصر پتاسیم (K) است؛ زیرا پتاسیم با بهبود انتقال قندها و کاهش تنش های اکسیداتیو، از تیره شدن مغز گردو جلوگیری می کند. عنصر دیگر شامل کلسیم (Ca) است که با تقویت دیواره سلولی و کاهش نفوذپذیری غشاها، از اکسیداسیون چربی ها و قهوه ای شدن مغز جلوگیری می کند. سایر عناصر مانند روی (Zn) و بور (B) از دیگر عناصر حیاتی هستند که کمبود آنها موجب اختلال در متابولیسم فنولی و تجمع ترکیبات تیره رنگ مانند تانن ها می شود.
علاوه بر موارد ذکر شده مصرف نیتروژن (N) نیز باید متعادل باشد؛ زیرا مصرف بیش از حد آن سبب افزایش پروتئین ها و اسیدهای آمینه آزاد می شود و مواردی مانند واکنش های میلارد (تغییر رنگ غیرآنزیمی) را شدت می دهد. مصرف کودهای آلی همچون کمپوست و کودهای حیوانی کاملا پوسیده نیز با بهبود ساختمان خاک و افزایش جذب عناصر، به کیفیت مغز گردو کمک می کنند. بنابراین، برنامه کودی متعادل همراه با مصرف عناصر پتاسیم، کلسیم و ریزمغذی ها، برای دستیابی به مغز سفید و یکدست گردو ضروری است.
نقش عناصر پرمصرف و کم مصرف در سفیدی مغز گردو
عناصر ماکرو نقش بسزایی در کیفیت و سفیدی مغز گردو ایفا می کنند. همانطور که ذکر شد پتاسیم به عنوان عنصر کلیدی، با تنظیم فشار اسمزی و فعال سازی آنزیم های آنتی اکسیدانی همانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، از اکسیداسیون ترکیبات فنولی جلوگیری می کند. عنصر نیتروژن در غلظت های متعادل، سنتز پروتئین ها را بهبود می بخشد. مصرف بیش از حد نیتروژ منجر به تجمع اسیدهای آمینه آزاد و تشدید واکنش های میلارد میگردد. کلسیم از دیگر عناصری است که با تقویت یکپارچگی غشای سلولی و کاهش نفوذپذیری و استقامت آن ها، مانع از نشت ترکیبات پلی فنولی از واکوئل ها می شود. عنصر منیزیم نیز با نقش مرکزی در ساخت کلروفیل، به طور غیرمستقیم بر متابولیسم ترکیبات فنولی موثر است.
ریزمغذی با وجود نیاز کم گیاه، همچون عناصر پر مصرف تاثیر بسزایی در سفیدی مغز گردو دارند. به طور مثال عنصر روی به عنوان کوفاکتور آنزیم های آنتی اکسیدانی مانند کاتالاز و پراکسیداز، از تشکیل ترکیبات تیره رنگ ممانعت می کند. عنصر بور با بهبود انتقال کلسیم و متابولیسم دیواره سلولی، از تخریب ترکیبات فنولی جلوگیری می کند. مس در فرآیندهای لیگنین سازی و اکسیداسیون فنول ها نقش دارد و کمبود آن سبب تجمع پیش سازهای تیره رنگ می شود. منگنز نیز با مشارکت در سیستم های آنزیمی دفاعی گیاه، از استرس اکسیداتیو کم می کند.
نقش کود پتاسیم در کیفیت مغز گردو و سفید شدن آن
همانطور که ذکر شد پتاسیم به عنوان یک کوفاکتور آنزیمی، در سنتز پروتئین ها و کربوهیدرات ها و تقویت و بافت مغز گردو موثر است. پتاسیم از طریق تنظیم فشار اسمزی، مقاومت درخت را به تنش های خشکی و آبی افزایش می دهد و از تشکیل ترکیبات فنولی تیره کننده در مغز گردو جلوگیری می کند. توجه کنید که پتاسیم با فعال سازی آنزیم های آنتی اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، از اکسیداسیون لیپیدهای غیر اشباع مغز گردو جلوگیری می کند. این رویکرد به طور مستقیم بر سفیدی و یکدستی رنگ مغز تاثیرگذار است.
همچنین پتاسیم با بهبود انتقال قندها به مغز گردو، سبب افزایش طعم و کاهش تلخی می شود و می تواند در سایز گیری و درشتی میوه نیز تاثیرگذار باشد. بهترین کودهای حاوی پتاسیم برای درختان گردو شامل کود سولفات پتاسیم و کود نیترات پتاسیم و کودهایی نظیر کود 36-12-12، کود 30-5-15 یا پتاسیم تک عنصره است است. استفاده از این کودها در مرحله پر شدن مغز گردو یعنی اواسط تابستان بیشترین تاثیر را بر سفیدی مغز دارد.
عوامل موثر در سیاه شدن مغز گردو و مکانیسم های آن
مهمترین عوامل موثر در سیاه شدن مغز گردو شامل کمبود عناصر غذایی به خصوص پتاسیم، کلسیم و روی، تنش های محیطی مانند خشکی، گرما و سرمای بهاره، آفات و بیماری ها همانند کنه گردو و باکتری Xanthomonas و مدیریت نامناسب پس از برداشت که شامل تاخیر در خشک کردن، رطوبت بالا و دمای نامناسب انبار می باشند. برای جلوگیری از سیاه شدن مغز گردو باید تمامی موارد را در نظر گرفت و به آن ها توجه داشت.
جمع بندی
استفاده از کودهای مناسب نقش موثری در بهبود سفیدی مغز گردو دارد. کودهای پتاسیمی مانند سولفات پتاسیم با کاهش اکسیداسیون و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان، از تیرگی مغز گردو جلوگیری می کنند. همچنین، کودهای حاوی کلسیم، روی و بور با تقویت دیواره سلولی و متابولیسم فنول ها، به حفظ رنگ روشن مغز کمک می نمایند. از این رو با در نظر گرفتن اصولی تغذیه کودی می توان گردو های سالم و بازارپسندی را برداشت کرد.