بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
مقدمه
بیماری لکه موجی گوجه فرنگی یکی از بیماری های بسیار مهم در کشت این محصول است . گوجه فرنگی همانند سایر محصولات کشاورزی دچار آفت و بیماری نیز می شود و شناسایی و تشخیص آن ها در راستای کنترل و کاهش خسارت اقتصادی ، امری ضروری است . بیماری لکه موجی گوجه فرنگی با نام دیگری به اسم بلایت (سوختگی) زودرس گوجه فرنگی شناخته می شود و این بیماری خسارت بسیاری به محصول وارد کرده و اکثرا در مناطق جنوب کشور خسارت بیشتری وارد می کنند و علاوه بر گوجه فرنگی بر روی سایر میزبان های خانواده سولاناسه مثل سیب زمینی ، فلفل سبز ، فلفل قرمز و بادمجان خسارت وارد می کند که در این مقاله به شناسایی بیماری لکه موجی گوجه فرنگی و راه درمان آن می پردازیم .
بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
بیماری لکه موجی گوجه فرنگی با نام علمی Tomato Early Blight بر اثر قارچ کپک دوده ای با نام علمی Alternaria solani که یکی از گونه های قارچ بیماری زای گیاهی است پدیدار می شود . آلودگی این قارچ بر روی بوته گوجه فرنگی در تمام قسمت های هوایی گیاه مثل برگ ها ، ساقه و میوه مشاهده شده و عمدتا به بوته های مسن تر حمله می کند ( امکان دارد در نهال های جوان نیز علائم را نشان دهد ) . گیاه آلوده به بیماری لکه موجی گوجه فرنگی ، در صورت عدم کنترل احتمال مرگ بوته ها وجود دارد و به طور عمومی گیاه ضعیف شده و همین امر در تولید و تناژ محصول موثر است . عامل این بیماری اغلب در دماهای معتدل و گرم با دمای 30 تا 20 درجه سانتی گراد و رطوبت حداقل ، فعالیت می کند و قابل ذکر است که این قارچ می‌تواند در خاک و یا در بذر یا نهال خریداری آلوده شده وجود داشته باشد و می‌تواند از زمستان کشت سال قبل بر روی بقایای گیاهان وجود باشد . زیرا این قارچ می‌تواند به مدت یک سال الی چندین سال در خاک ، بقایای گیاهی و علف های هرز زنده بماند از این رو کنترل آن بسیار حائز اهمیت است . بیماری لکه موجی را نباید با بلایت بادزدگی (Late Blight) اشتباه گرفت زیرا علائم لکه برگی و علائم بلایت گاهی مثل هم هستند و هر دو بیماری لکه هایی روی برگ ایجاد می کنند و سبب زرد شدن ، پژمردگی و در نهایت مرگ گیاه می شود اما یکی از تفاوت های آن ها این است که در لکه برگی سپتوریایی هاگدان هایی از خود به جا می گذارد و به صورت رشته هایی ریز از لکه ها به سمت بیرون کشیده می شود و دیگر تفاوت در لکه موجی این است که لکه ها به صورت دایره و حلقه های متحدالمرکز دیده می شود . بلایت انواع مختلفی دارد که به آن می پردازیم .
بلایت گوجه فرنگی و انواع آن
بلایت گوجه فرنگی یک عامل بیماری قارچی است که انواع مختلفی دارد مثل بلایت زودرس یا لکه موجی ، بلایت دیررس یا بادزدگی و لکه برگی سپتوریازیس
- بلایت زودرس یا لکه موجی : لکه موجی توسط قارچ Alternaria Solani ایجاد می‌شود . علائم این بیماری به صورت لکه‌های بزرگ و نامنظم با حلقه‌هایی زرد رنگ بر روی برگ‌ها ، نشان می‌دهد که درنهایت لکه های روی برگ به صورت مدار یا لایه هایی مشخص و مجزا دیده می شود .
- بادزدگی یا بلایت دیررس : بادزدگی نوعی کپک قارچی که عامل قارچ Phytophthora Infestans است . علائم این بیماری به صورت لکه‌هایی بزرگ به رنگ قهوه‌ای تیره و با حاشیه‌های خاکستری بر روی برگ‌ها شکل می‌گیرد .
- لکه برگی سپتوریایی : لکه برگی سپتوریایی توسط قارچ Septoria Lycopersici ایجاد شده که علائم آن به صورت لکه های بسیار زیاد کوچک و گرد با مرکز و محوریت روشن ، روی برگ ظاهر می‌گردد .
علائم بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
علائم بیماری در برگ ها ، ساقه ، جوانه و میوه ظهور پیدا می کند و این علائم در گیاهان و بوته های مسن تر به صورت لکه های تیره متحدالمرکزی ظاهر شده و می تواند موجب مرگ زودرس آن شده و میوه به دلیل نبود برگ کافی باعث عارضه آفتاب سوختگی شود .
علائم بر روی برگ : در ابتدا لکه‌هایی کوچک و تیره بر روی شاخ و برگ‌های پایین بوته نزدیک سطح زمین مشاهده می‌شود . این لکه‌ها به تدریج به طرف بالا گسترش یافته و رنگ آن ها معمولا قهوه‌ای تیره تا سیاه هستند و به مرور بزرگ تر می‌شوند همچنین لکه ها معمولا به صورت دایره های متحدالمرکز گسترش می‌یابند به همین دلیل به آن لکه موجی می‌گویند . در صورت پیشرفت و تشدید بیماری ، تعداد لکه‌ها روی برگ‌ها افزایش یافته و سطح بزرگ تری را در بر می‌گیرد . توجه کنید که برگ‌ها ، در محل لکه‌ها خشک شده و سوراخ‌هایی بر روی برگ‌ها به وجود می‌آورند که در نهایت موجب ریزش برگ می شود . یک نکته بسیار مهم این است که مهمترین مرحله این بیماری در گوجه فرنگی ، زمان خشکیدگی برگ‌هاست چرا که سبب از بین رفتن کل بوته می شود .
علائم بر روی ساقه : لکه ها ابتدا کوچک و فرو رفته هستند و از لکه های بوجود آمده روی گیاهچه ، می تواند شانکر یا زخم پوستی بوجود بیاید . رنگ لکه های ایجاد شده بر روی ساقه اغلب سیاه رنگ هستند . این لکه ها در قسمت های پایینی نزدیک به زمین به شکل حلقه هایی مشاهده شده که اگر بوته را از بین نبرد ، بر میزان باردهی و تناژ محصول اثر گذار است .
علائم بر روی میوه : لکه ها در ابتدا در قسمت انتهایی ساقه ظاهر می شود که به صورت لکه های خشک ، فرو رفته و گاهی همراه با کپک سیاه رنگ بروز می کند . این بیماری می تواند قبل از رسیدن کامل محصول و تغییر رنگ میوه ، بوته را آلوده کند که این آلودگی سبب ریزش میوه می شود . علائم روی میوه به صورت لکه هایی سفت و سخت و فرورفته هستند که در نزدیکی محل اتصال میوه به شاخه لکه ها حضور دارند و می تواند گوشت میوه را نیز آلوده و از بین ببرد این امر سبب کاهش بازار پسندی و عدم توانایی فروش محصول می شود . لکه ها روی میوه به رنگ قهوه ای تیره مایل به سیاه است و این بیماری در طول ساعاتی از شبانه روز ، بیشتر رشد کرده و بعد از سرعت گسترش بیماری کم شده و متوقف می شود این توقف رشد و مجدد رشد بیماری باعث ایجار لکه هایی دایره ای شکل بر روی میوه می شود . در آلودگی شدید برگ ها ریزش پیدا کرده و علاوه بر کاهش فتوسنتز و رشد گیاه ، سبب آفتاب سوختگی محصولات می شود .
پیشگیری و کنترل بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
برای مبارزه و کنترل با این بیماری راه ها واقداماتی است که باید به آن توجه نمود که شامل :
- کنترل علف هرز
- ضد عفونی بستر کشت
- کنترل در مصرف کود های ازته
- کنترل رطوبت و حفظ فاصله ردیف کشت
- استفاده از بذر های مقاوم
- هرس شاخ و برگ آلوده
- تناوب زراعی سه الی چهارساله با ذرت یا حبوبات
- استفاده از آب های قطره ای
- حفظ بهداشت زراعی
- استفاده از شخم عمیق در خاک ورزی بعد از محصولات
- کنترل حشرات ناقل
- مصرف سموم شیمیایی مثل کاریال استار ، اینوور ، سیگنوم ، اکویشن پرو ، قارچ کش های مسی مثل بردوفیکس
نتیجه گیری
کشت محصولات چه در فضای باز و چه در گلخانه می تواند دچار آفت یا بیماری شوند . بررسی و شناسایی و تشخیص بیماری ها در روند مقابله با بیماری بسیار اثرگذار است و در صورت عدم توجه به بیماری ها ، با خسارت چشمگیری مواجه می شویم که این خسارت ها نه تنها محصول را از نظر بازار پسندی خوب جلوه نمی دهد بلکه خسارت مالی سنگینی به کشاورز وارد می کند . برای داشتن محصول سالم تر و باکیفیت باید از سم و کود های معتبری خرید کرد عملکرد و کیفیت محصولات را بالا برده و تناژ را افزایش می دهد .
منایع
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DA%A9%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%AC%DB%8C